Tijaabada baarista ayaa ogaan karta haddii adiga, ama cunuggaaga, aad fursad sare ama aad u yar tahay inaad dhibaato caafimaad qabtid.Gudaha unugyada jirkeenna waxaa ku yaal dhismayaal yaryar oo loo yaqaan koromosoomyo. koromosoomyadani waxay wataan hiddo-wadaha go’aaminaya sida aan u horumarinno. Waxaa lagu siin doonaa imtixaan baaritaan si aad u aragto sida ay u badan tahay in ilmahaagu uu ku yeelan doono wax aan caadi ahayn koromosoomyadooda (Down’s, Edwards ‘ama Patau’s syndrome).Tijaabadani waxaa la sameyn karaa inta u dhaxaysa 11 iyo 20 toddobaad waxaana kugu lug leh inaad yeelato iskaanka ultrasound iyo baaritaanka dhiigga. Tijaabooyinkan waa kuwo waqti muhiim ah, marka waa muhiim inaad ka qeybgasho ballantaada la qorsheeyay. Haddii aadan awoodin inaad ka qeybgasho la xiriir waaxda ultrasound si aad sida ugu dhaqsaha badan dib ugu habeyso. Waxaa jira dhowr ikhtiyaar oo kala duwan oo la heli karo, marka waxaa mudan in la baaro goor hore ama la weydiisto umulisadaada macluumaad dheeri ah.Waxaa kula soo xiriiri doona qaybta dhalmada haddii natiijooyinka ay soo noqdaan iyagoo muujinaya fursad sare oo aad ku haysato mid ka mid ah xaaladaha koromosoomka ee kor ku xusan. Khasab kuguma aha inaad wax imtixaan sameyso hadaadan rabin.Tijaabada uurka ee aan la faafin (NIPT) waxaa la siin karaa dumarka hela fursad sare oo ka dhalata isku darka ama tijaabada afar geesoodka ah. Natiijad fursad sare waa heer ilaa 1 150. Natiijad fursad hoose waa 1 sanadkii 151 iyo wixii ka sareeya.NIPT lama bixin karo markii haweeney uur leh ay leedahay:
kansar, haddii aan laga cafin
martay dhiig ku shubitaan bilihii hore 4
lahaa dhuuxa lafta ama qalliinka xubnaha
immunotherapy ee uurka hadduu jiro, marka laga reebo daaweynta immunoglobulin-ka xididka (IVIg)
waxay lahayd daaweynta unugyada asliga ah
uur mataano ah oo la waayey
Cudurka ‘Down’s syndrome’, ama isku-dheellitiran ama mosaicism-ka cilladda Down, Edwards’s syndrome ama cudurka ‘Patau’s syndrome’ (waxyaabaha hidde ahaan)
Magacaabista ugu horeysa ee ballansashada umulisadaada waxay kugula talin doontaa baadhitaanada dhiiga ee Cagaarshowga B, HIV, waraabowga, cabirka dhiiga, nooca dhiiga iyo electrophoresis (baaritaanka sickle cell iyo baaritaanka thalasemia). Unugyada hooyonimada qaarkood ayaa waliba hubin doona heerarka gulukooska dhiiggaaga. Waxaad u baahan kartaa baaritaan dhiig oo loogu talagalay dulqaadashada gulukooska waqtiyada dambe ee uurka si aad u baarto xaalada loogu yeero sonkorowga uurka.Cabirida dhiigaaga guud ayaa mar kale la qaadan doonaa uurka si loo hubiyo in heerarkaaga iron-ka ay caadi ahaadaan.If your blood group is rhesus D negative, you may be offered a special blood test around 16 weeks of pregnancy. Where this test is not available, you will be offered an injection of Anti-D during pregnancy. Around 15% of women are rhesus negative.Small amounts of the unborn baby’s DNA are present in the mother’s blood. By isolating the baby’s DNA it is now possible to determine the unborn baby’s blood group. If the baby is predicted to be rhesus D negative then the mother will not require any prophylactic (preventative) Anti-D in this pregnancy before or after the birth. Paired samples (cord blood and mother’s blood) will be checked after birth to confirm the baby’s blood group.If the baby is predicted to be Rhesus D positive, or the result is inconclusive, you will be offered routine Anti-D prophylaxis at 28 weeks gestation and following any sensitising event, such as a fall, vaginal bleed or road traffic accident. Speak to your midwife or doctor for more information.Waa wax faa iido leh in la ogaado kooxdaada dhiiga haddii aad u baahatid in dhiig lagaa siiyo – tusaale ahaan, haddii aad tahay dadka aad u dhiigbaxa (dhiigbaxa) inta aad uurka leedahay ama dhalashada kadib.
Dhiig-yaraanta (iron-ka hoose)
Dhiig-yaraanta ayaa kaa dhigaysa mid daallan oo ann la qabsan karin luminta dhiigga markaad dhalayso.
Waa in lagu siiyaa baarista dhiig yaraantaada ballantaada iyo mar labaad 28 toddobaad.Haddii tijaabooyinku muujiyaan inaad dhiig yaraan tahay, waxaa suuragal ah in lagu siiyo iron iyo folic acid.
Tijaabada unugyada iyo dhiig-yaraanta
Sida aan kor ku soo sheegnay, baaritaan dhiig ayaa la qaadayaa si loo ogaado haddii aad ku qaadatid hiddo-wadayaasha. Waxay kuxirantahay cisbitaalka meesha aad ballansan tahay waxaa sidoo kale lagu siin karaa baaritaan dhiig si aad u ogaato haddii aad u qaadatid hiddo-wadaha unugyada buka. Unugyada xanuunka loo yaqaan ‘Sickle cell’ iyo ‘thalassaemia’ waxay saameeyaan habka oksijiinta loo qaado jirkeena.Ma qabsan kartid ama ma horumarinaysid unug xanuun ama thalassaemia – waad ku dhalatay. Kuwani waa waxyaabo aan ka dhaxli karno waalidkeen.Haddii aad ka dhaxli karto unugyada buka ama thalassaemia hal waalid waxaa laguugu magacaabaa’ side caafimaad qaba. Inta uurka la leeyahay waxaad ogaan kartaa inaad inaad tahay side caafimaad qaba. Qoysaska qaarkood waxay ogyihiin inay leeyihiin unug xanuun ama thalassaemia oo ku jira qurxinta hidaha qoyskooda oo la tijaabiyo uurka ka hor. Haddii aad ka dhaxli karto unugyada buka ama dhiig-yaraanta labada waalid waxaad lahaan doontaa xaalad waxaadna u baahan doontaa daryeel takhasus leh oo cimri dheer.Haddii natiijada tijaabadaadu muujiso inaad tahay ‘side caafimaad qaba’ waxaa kula soo xiriiri doona kooxda baaritaanka hooyada si aad u sharaxdo natiijada oo aad u siiso tijaabada aabaha cunuggaaga.Hoos waxaa ku yaal xiriiriyeyaal macluumaad dheeri ah oo ku saabsan unugyada buka iyo dhiig-yaraanta:Information for fathersScreening tests for you and your baby sickle cell and thalassaemiaSickle cell carrierThalassaemia carrierAlpha Zero ThalassaemiaHaemoglobin C carrierHaemoglobin Lepore carrierHaemoglobin O Arab carrierHaemoglobin Delta Beta Thalassaemia carrierHaemoglobin D carrierHaemoglobin E carrier
Inta uurka la leeyahay waxaa lagu siin doonaa dhowr baaritaan si aad isugu daydo oo aad u ogaato wixii dhibaatooyin caafimaad ah oo ku dhici kara adiga ama cunuggaaga. Go’aankaaga ayaa ah inaad yeelato mid ka mid ah tijaabooyinkan. Akhri buugga “Tijaabinta baarista adiga iyo cunuggaaga” buugga yar ee isku xirka dhamaadka boggan. Waa muhiim in la fiiriyo buug-yaraha ka hor kulankaaga ugu horreeya ee aad la yeelaneyso umulisadaada maadaama ay ku jirto macluumaad muhiim ah oo ku saabsan xulashooyinkaaga baarista. Buug-yaraha waxaa lagu heli karaa luqado kala duwan.
cabiri cabirka calooshaada si aad u hubiso cunuggaaga si wanaagsan inuu u korayo
hubin booska cunuggaaga oo kaala hadli muhiimadda ay leedahay tan
dib u eegis ku sameyn, duubi oo kaala hadli natiijooyinka baaritaan kasta oo aad sameyn laheyd
ku siin macluumaad ku saabsan quudinta cunuggaaga, Vitamin K ee cunuggaaga iyo u diyaargarowga waalidnimada, oo kaala hadli dareenkaaga ku aadan mawduucyadan
awood u yeelan karo inuu kuu xaqiijiyo oo haddii loo baahdo, kuu soo diro adeegyada kugu habboon.
kaala hadli meesha aad ku dhalatay, u diyaargarowga dhalmada iyo wixii ka dambeeya iyo ka fikirka dhalmadaada iyo qorshayaasha daryeelka dhalmada ka dib
sidoo kale waxaa lagu siin karaa baaritaanno dheeri ah oo ballantan ah
awood u yeelan karo inuu dib u xaqiijiyo oo haddii loo baahdo, kuu soo diro adeegyada kugu habboon
weydiin haddii aad bilawday inaad ka fikirto sida aad ugu talo gashay inaad u quudiso cunuggaaga.