Sidee loo baaraa oo loo ogaadaa cudurka? Taas waxaa la sameeyay kahor uurka. Dhamaan dumarka qaba IBD, Cudurka Crohn ama Ulcerative Colitis waa inay helaan la talin ka hortag ah si ay ugu fiicnaadaan caafimaadkooda kahor uurka.
Tani macnaheedu muxuu yahay?
Aniga:
Waxaad halis ugu jirtaa dhalmo waqti hore ah iyo in ay xaaladaadu ka sii darto. Waxaa laga yaabaa inaad u baahatid inaad ka qeyb gasho booqashooyin isbitaal oo dheeri ah inta aad uurka leedahay. Waxaad halis ugu jirtaa in uu kugu dhacdo cudurka pre-eclampsia.
Waxaa laguugu arki doonaa si isdaba joog ah rugta caafimaadka dhalmada ee takhasuska leh ee la talinta dhalmada.
Baaritaanno nocee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?
Waxaad u baahan kartaa baaritaano dheeri ah haddii ay astaamahaagu ka sii darayaan.
Waa maxay astaamaha iyo calaamadaha ay tahay inaan iska fiiriyo?
Xanuunka caloosha, dhiig iyo/ama xab ku jira saxaradaada ama soo noqnoqoshada saxarada.
Waa maxay astaamaha ama walaacyada ay tahay in si dhakhso leh loo soo sheego?
Haddii ay astaamahaagu ka sii daraayan.
Sidee loo soo jeediyaa talooyinka la xiriira xulashooyinka daaweynta?
Daawooyinka badankood ee la isticmaalo waa amaan inta lagu jiro uurka. Waxaa laga yaabaa inaad qaadato daawo gaar u ah xaaladaada. Haddii aad u baahatid kuwan inta lagu jiro saddexda bilood ee dambe ee uurka waxaad u baahan doontaa inaad dib u dhigto siinta tallaallada dhallaankaaga, waxaana ku jira kuwan tallaalka BCG iyo fayriska rota illaa lix bilood dhalashada ka dib. Hubso inaad tan kala hadasho kooxdaada caafimaad dhalashada cunuggaaga kadib.
Sidee loo soo jeediyaa talooyin ku saabsan waqtiga dhalmada?
36 toddobaad marka la gaaro kooxdaadu waa inay kaala shaqeeyaan sidii ay u qorsheyn lahaayeen dhalmadaada.
Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalmadeyda?
Haddii aad qalliin hore u gashay xaaladaada waxaad u baahan kartaa inaad ku dhasho cunuggaaga qalliinka dhalmada.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Qorshe kahor dhalmada waa in la isku raaca si loo hubiyo inaad isticmaaleyso daawo aamin ah in la isticmaalo inta lagu jiro naasnuujinta. Daawadaadu waxay u baahan kartaa in la kordhiyo ama la beddelo haddii astaamahaagu ka sii daraan dhalmada ka dib.
Tani maxay uga dhigan tahay uurka mustaqbalka? Sideen u yarayn karaa halista aan u leeyahay dhacdadan mar labaad?
Kor u qaad caafimaadkaaga inta u dhaxaysa uurkan iyo kuwa soo socda.Tani maxay uga dhigan tahay mustaqbalkeyga/caafimaadkeyga muddada dheer sideese tan saameyn ugu yeelan karaa?Ka hortagga uurka iyo qorshe dabagal ah waa in la sameeyaa si kor loogu qaado caafimaadkaaga uurka mustaqbalka.
Cudurka Systemic Lupus Erythematosus (SLE): Su’aalaha badanaa la isweydiiyo
Inta badan dadka qaba Lupus si amaan ah ayey uur yeelan karaan,hadii ay helaan taageero habboon iyo daryeelna waxay yeelan karaan uur caadi ah iyo dhallaan caafimaad qaba. Si kastaba ha noqotee, uurka leh SLE wuxuu qatar weyn ku yahay hooyada iyo cunugga marka loo eego uurka haweenka aan lahayn wax dhibaata ah. Sababtaas awgeed, kooxda caawimaada dhalmadaada waxay u qaadan doonaan uurka inuu yahay ‘halis sare’ si loo hubiyo in daryeelku ku habboon yahay xaaladdaada caafimaad oo ay ku lug leeyihiin dhowr xirfadleyaal daryeel caafimaad.Waxaan kugula talineynaa inaad gasho websaydka ‘BUMPS’ (Adeegsiga ugu Fiican ee Daawooyinka Uurka), si aad u hesho wixii macluumaad iyo talo ah ee la xiriira daawooyinka la qaato kahor iyo inta uurka la leeyahay. Waa muhiim inaadan joojin wax daawo ah kahor intaadan dhakhtarkaaga la tashan maxaa yeelay tani waxay waxyeelo kuu geysan kartaa adiga ama cunuggaaga.
Arrintani maxay uga dhigantahay uurkeyga?
Aniga:
Guud ahaan, uurku ma sii xumeeyo saameynta SLE, laakiin halista sare ee xanuunka ayaa lagu arkay haweenka uu ku kacay xanuunka lix bilood ka hor uurka, ama qabay cudur aad u firfircoon, ama haddii daaweynta SLE la joojiyay. Haddii xanuunku uu siyaado, waxay taas badanaa dhacdhaa inta lagu jiro saddexda bilood ee koowaad ama labaad ee uurka ama bilaha ugu horreeya dhalmada ka dib.Waa muhiim in si dhakhso leh loo soo sheego soo laabashada xanuunka maadaama ay taas kordhiso halista dhibaatooyinka. Dhibaatooyinka waxaa ka mid noqon kara pre-eclampsia, xinjirowga dhiigga ee xididdada dhiigga ama sambabbada, caabuq daran, iyo faalig.
Ilmahayga
SLE-da uurka waxay kordhisaa halista dhicisoobida uurka, dhalmada oo soo deg degta, koritaanka ilmaha uurka ku jira oo yaraada iyo dhimashada cunuga uurka kudihiisa, marka la barbar dhigo haweeneyda aan lahayn wax cudur ah. Waxyaabaha ay ka midka yihiin dhicisoobid hore, cudurka loo yaqaan ‘antiphospholipid syndrome’, Lupus firfircoon kahor ama inta lagu guda jiro uurka, cudurka kelyaha iyo cudurka pre-eclampsia ayaa kordhinaya halistaan.Baadhitaanada dhiigaaga waxaa ka mid noqon doona hubinta heerka unugyada difaaca jirka ee anti-Ro iyo anti-La. Haddii kuwan la helo, waxaa jira fursad yar oo ka hortagayaashu ay ka gudbi karaan mandheerta sidaas darteedna waxay saameyn ku yeelan karaan cunugga taasoo keenaysa halis 2% ah oo wadne istaag ah iyo khatar 5% ah in unugyada difaaca jirka qaarkood ay uga gudbaan hooyada ilaa cunugga . Si kastaba ha noqotee, in cudurka Lupus uu kugu dhoco uma muuqato inay kordhineyso halista cunuggaaga uu ugu jiro inuu qaado cudurkan marka uu weynaado.
Maxay kooxda caafimaadku ku talin doonaan?
Ujeeddadu waxay noqon doontaa in shakhsi ahaan laguu daryeelo adiga iyo xaaladdaada caafimaad. Waxaa laguugu yeeri doonaa si isdaba joog ah rugta caafimaadka hooyada ee takhasuska leh ee la talinta dhalmada waxaana laguu diri doonaa baaritaano joogto ah si loola socdo koritaanka ilmaha, oo ay weheliso daryeelka ay bixiyaan kooxdaada umulinta.Haddii aad leedahay unugyada difaaca jirka ee ‘Ro’ iyo ‘La’, kooxdu waxay u qabanqaabin doontaa cunuggaaga baarista wadnaha ee takhasuska ah (echocardiogram).Waxaa lagugula talin doonaa inaad qaadato 75mg oo asbiriin ah habeen kasta laga bilaabo toddobaadka 12 illaa toddobaadka 36 si loo yareeyo halista cudurka pre-eclampsia. Waxaad u baahan kartaa kaalshiyam. Maaddaama ay jirto halis sii kordheysa oo ah in xinjirow dhiig (thrombosis) uu dhoco waxaa lagugula talin karaa inaad qaadato daawo dheeraad ah sida irbadaha khafiifiya dhiiga.Daaweynta kale ee caafimaad waxaa loo dejin doonaa iyadoo loo eegayo darnaanta cudurkaaga waxaana si faahfaahsan uga wada hadli doona kooxdaada caafimaad.
Baaritaanno sidee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?
Bilowga uurka, baaritaannada dhiiga ee aasaasiga ah waxaa sidoo kale ku jiri doona baaritaannada shaqada kelyaha iyo beerka, baaritaannada unugyada difaaca jirka sida ‘anti-Ro’ iyo ‘La’, haddii aan horey loo sameynin, iyo baaritaano kale oo la xiriira cudurka. Kaadida waxaa laga baari doonaa borotiin. Iyada oo la eegayo taariikhdaadii caafimaad ee hore, baaritaanno kale sida ‘echocardiogram’ iyo baaritaanka shaqada sambabka ayaa la fiirn doonaa. Haddii aad halis ugu jirto yaraanta fiitamin D, heerarkan sidoo kale waa la hubin doonaa.Inta uurka lagu jiro, dhiig karkaaga, heerarka borotiinka kaadida iyo natiijooyinka dhiigga ayaa si dhow loola socon doonaa. Baaritaanno badan oo Dhiig karka iyo hubinta kaadida ayaa dhici doona haddii aad qabtid dhiig karka, cudurka pre-eclampsia iyo/ama cudurka kelyaha.
Waa maxay astaamaha iyo calaamadaha ay tahay inaan iska fiiriyo?
Kala soocidda astaamaha la xiriira uurka iyo kuwa SLE way adkaan kartaa. Waxaad arki kartaa isbeddelo kala duwan inta aad uurka leedahay oo laga yaabo inaysan ku xirneyn SLE-gaaga, laakiin waxaa muhiim ah inaad sheegto astaamo kasta oo adiga ku walwaliya.Waa inaad isku daydaa in aad ka fogaataa waxyaabaha kugu kicin kara cudurka.
Waa maxay astaamaha ama walaacyada ay qasab tahay in si dhakhso ah loo soo sheego?
Kicitaanka SLE waa marka astaamahaagu ka sii darayaan oo ay kaa dhigayaan inaad xanuusatid. Badanaa, tani waxay ku lug leedahay astaamo aad hore u soo aragtay, dadka qaarna sidoo kale waxay yeelan karaan astaamo cusub. Calaamadaha caanka ah ee tilmaamaya kicitaanka cudurka waxaa ka mid ah heerkulka jirka oo kor u kaca oo aanu sabab u ahayn caabuq, xanuun iyo kala-goysyada bararsan, daal badan, finanka, boogaha afka ama sanka iyo bararka lugahaaga.Waa inaad sidoo kale isla markaaba soo sheegtaa astaamaha sida neefta oo ku qabata, feero xanuun, wadne garaac, kubka oo barara, dareemid caafimaad darro; madax xanuun daran, aragtida nalalka dhalaalaya indhahaaga hortooda ama xanuun ku dhaca caloosha sare, foosha, dhiig baxa xubinka taranka, ama dhaqdhaqaaqa ilmaha oo yaraada.
Sidee talooyin loo soo jeediyaa oo ku saabsan daryeelkayga?
Xulashooyinka daaweynta
Waxaa jira mabaadi’ guud oo hagta isticmaalka dawooyinka inta lagu jiro uurka iyo naasnuujinta. Iyada oo la eegayo daawooyinka xaalada caafimaad ee shaqsiyeed way kala duwanaan doonaan. Guud ahaan, daawooyinka SLE ee aaminka ah xilliga uurka iyo inta lagu jiro naasnuujinta, loona baahan yahay si loo ilaaliyo badqabka iyo/ama daweynta xanuunka waxaa ka mid ah hydrochloroquine, azathioprine, cyclosporine iyo tacrolimus. Asbirin iyo baracetamol waa la qaadan karaa xilliga uurka. ‘Corticosteroids’ wax dhib ah ma lahan marka la xakameenayo cudurka firfircoon.Daawooyinka lagu xakameeyo dhiig karka ayaa laga yaabaa inay lagama maarmaan noqdaan.
Xilliga dhalmada
Dadka qaba SLE waxay u badan tahay inay dhalaan waqti hore, taasi oo ah dhalasho kahor 37 toddobaad. Khatarta ayaa si gaar ah u korodha hadii uu jiro Lupus firfircoon, cudurka kalyaha, dhiig karka iyo pre-eclampsia. Foosha ayaa si iskeed ah u bilaaban karta ama waxaa laga yaabaa in lagaa keensiiyo walaac la xiriira caafimaadka cunuggaaga ama kaaga dartii.Kooxdaadu waxay kaala hadli doonaan waqtiga dhalmada, iyagoo tixgelinaya caafimaadkaaga iyo midka cunuggaaga.
Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalashadeyda?
Inta badan dadka qaba SLE xubinka taranka ayaay caadi uga dhali karaan, laakiin xulashooyinka waxaa saameyn ku yeelan doona sida uurkaan uu u sii socdo, dhalmadaadi hore iyo waxyaabaha kale ee welwelka keeni kara.Kala hadal kooxdaada waxyaalaha aad doorbidayso.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Kooxdaadu waa inay sameyaan qorshe daryeel oo ku saabsan caafimaadkaaga iyo daryeelka cunuggaaga iyo dhallaankaaga dhalashada ka dib.Waxaa lagu siin doonaa hagitaan ku saabsan daawooyinka u baahan in la sii wado oo ay amaan ku noqon doonto qaadashada inta aad naasnuujinayso. Waxaa jira halis sii kordheysa oo ah kicitaanka SLE dhalmada ka dib waana inaad si dhakhso leh u soo sheegtaa taas si daawooyinka loo badalo.Waxaad u baahan doontaa daawooyinka khafiifinta dhiigga maadaama halista xinjiroowga dhiigga ay si weyn u kordheyso dhalmada ka dib. Kuwaani waxay u baahan karaan inay sii socdaan illaa lix toddobaad dhalmada ka dib.
Tani maxay ooga dhigan tahay uurka mustaqbalka?
Waa muhiim in la qorsheeyo dhammaan uurka mustaqbalka si loo wanaajiyo fursadahaaga uurka oo ay u guuleystaan. Waxaa lagugula talinayaa inaad sugto hal sano ka hor intaadan isku dayin uur kale iyo inaad uuraysato markii SLE-gaagu uusan firfircoonayn ugu yaraan lix bilood daaweynta markaad wado. Waa inaad aragtaa dhakhtarkaaga, saddex ilaa lix bilood ka hor intaadan qorsheyn inaad bilowdo isku dayga uurka si aad u suurta galiso qiimeyn caafimaad oo buuxda iyo qorshe daawo. Adeegso ka hortaga uurka ilaa aad diyaar u tahay inaad isku daydo uur kale.
Nooca 2aad ee sonkorowga: Su’aalaha badanaa la isweydiiyo
Sidee loo baaraa oo loo ogaadaa cudurka?
Tan waxaa la sameyaa uurka kahor. Dhammaan dumarka qaba sonkorowga nooca 2 waa in la siiyaa la-talin ka-hor-tag ah si ay u horumariyaan caafimaadkooda.
Tani micneheedu maxay tahay?
Xageyga: Uurku wuxuu kordhin karaa halista aad u leedahay inay kordhaan ama ka sii daraan dhibaatooyinka sonkorowga ee indhaha ama kalyaha. Waxaad halis ugu jirtaa cudurka sonkorowga ‘ketoacidosis’ iyo cudurka loo yaqaan ‘pre-eclampsia’. Waxaad u baahan doontaa inaad ka soo qeyb gasho booqashooyin isbitaal oo dheeri ah inta aad uurka leedahay waxaana suuragal ah in goor hore lagu aad foolato (qiyaastii toddobaadka 38aad ee uurka).Xagga Ilmahayga: Waxaa jirta halis weyn oo ah in uurku dhicisoobo ama ilmuhu uurka ku dhinto. Waxaa jirta halis sii kordheysa oo ah cilladaha lagu dhasho haddii heerarka sokorta dhiiggaaga si joogto ah kor ugu kacaan xilliga uurka. Qeybta labaad ee uurka heerka sonkorta ayaa kordhin kara cabirka cunuggaaga ama waxaa jiri kara xaddidaada koritaanka (koritaanka oo daaha). Tani waxay ka dhigi kartaa dhalashada cunuggaaga mid aad u adag. Ilmahaagu wuxuu u badan yahay inuu yeesho heerar sokorta dhiigga ah oo hooseeya (hypoglycaemia) dhalashada ka dib wuxuuna yeelan karaa xaalado caafimaad oo kale oo u baahan taageero takhasus leh.
Maxay kooxda caafimaadku ku talin doonaan?
Waxaa laguugu yeeri doonaa si isdaba joog ah rugta sonkorowga iyo rugta uurka. Sawirkaaga iskaanka ee ugu horeeya waa inuu dhacaa qiyaastii inta u dhexeysa toddobaadyada 7-9 waxaadna u baahan doontaa baaritaano dheeri ah inta aad uurka leedahay. Waxaa lagu weydiin doonaa inaad isbeddelo ku sameyso cuntadaada oo aad sii waddo/ama aad kordhiso waxqabadkaaga jirka.
Baaritaanno nocee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?
Waxaa lagu weydiin doonaa inaad cabbirto heerarka sonkorta dhiiggaaga ugu yaraan afar jeer maalintii: hal jeer quraacda ka hor (mar aad gaajeysan tahay) iyo hal saac cuntada ka dib. Waxaa lagu siin doonaa taageero dheeri ah oo ku saabsan kormeerka sokorta dhiigga waxaana lagu siin karaa cabire kormeera sokorta oo joogto ah. Waxaad u baahan doontaa baaritaan indhaha ah inta aad uurka leedahay. Dhiigkarkaaga ayaa waliba si joogto ah loo hubin doonaa.
Waa maxay astaamaha iyo calaamadaha ay tahay inaan iska fiiriyo?
Xanuunka subaxdii ee saddexda bilood ee ugu horreeya wuxuu saameyn ku yeelan karaa heerarka sonkorta dhiiggaaga. Waxaad u baahan kartaa daawo ka hortagta jirada haddii aad matagayso, sidaa daraadeed kooxdaada caafimaadka ogeysii. Daawada ka hortagga jirrada waa aamin in la isticmaalo inta uurka aad leedahay.
Waa maxay astaamaha ama walaacyada halista ah oo macnaheedu yahay in si dhakhso leh loo soo sheego?
Sidee loo soo jeediyaa talooyinka la xiriira xulashooyinka daaweynta?
Waa inaad qaadataa 5mg folic acid maalin kasta ugu yaraan 3 bilood kahor uurka iyo ilaa 16 toddobaad oo uurka ah. Si loo yareeyo halista cudurka pre-eclampsia waa inaad qaadataa 75mg-150mg oo asbiriin ah habeen kasta laga bilaabo toddobaadka 12aad ilaa toddobaadka 36aad. Daawooyinka aaminka ah ee loo isticmaalo uurka waa metformin iyo insulin. Waxaad u baahan kartaa insulin badan inta aad uurka ku sii socoto.
Sidee loo soo jeediyaa talooyinka ku saabsan waqtiga dhalmada?
Waxaa lagugula talin doonaa inaad umusho ku dhawaad toddobaadka 38aad ee uurka. Tani waxay noqon kartaa goor hore haddii ay jiraan walaacyo adiga kugu saabsan, heerarka sokorta dhiiggaaga ama cabirka cunuggaaga. Muddo 36 toddobaad ah kooxdaadu waa inay kaala shaqeeyaan sidii ay qorshe ugu sameyn lahaayeen dhalmadaada.
Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalmadeyda?
Waxaa lagaa keeni karaa foosha haddii kooxdaadu dareento inay aamin tahay in sidaas la sameeyo. Waxaad u baahan doontaa kormeer sokorta dhiigga ah inta aad kujirto foosha.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Adiga iyo ilmahaaguba waxaad u baahan doontaan in si dhow xaaladiina loola socdo dhalmada ka dib. Ilmahaagu wuxuu halis ugu jiraa heerarka sokorta dhiigga ee hooseeya dhalashada ka dib. Haddii aad naas nuujinayso waxaad ogaan kartaa in heerarka sokortaadu si dhakhso leh hoos ugu dhacaan inta aad nuujineysid, iyo intaa ka dib. Qorshe dhalmo oo ka horreya dhalmada waa in la isku raacay si loo habeeyo qiyaastaada insulinta.
Tani maxay ooga dhigan tahay uurka mustaqbalka? Sideen u yarayn karaa halista aan u leeyahay dhacdadan mar labaad?
Ka taxaddar caafimaadkaaga inta u dhaxaysa uurkan iyo kuwa xiga.
Tani maxay ooga dhigan tahay mustaqbalkeyga/caafimaadkeyga muddada dheer sideese tan saameyn ugu yeelan karaa?
Ka hortagga uurka iyo qorshe dabagal ah waa in la isku raacaa ka hor inta aan lagaa saarin daryeelka dhalmada.
Nooca 1aad ee sonkorowga: Su’aalaha badanaa la isweydiiyo
Sidee loo baaraa oo loo ogaadaa cudurka?
Tan waxaa la sameyaa uurka kahor. Dhamaan dumarka qaba sonkorowga Nooca 1aad waa in la siiyaa la talin ka hortag ah si kor loogu qaado caafimaadkooda.
Tani micneheedu maxay tahay?
Xageyga: Uurku wuxuu kordhin karaa halista aad u leedahay inay kortdhaan ama ka sii daraan dhibaatooyinka sonkorowga ee indhaha ama kelyaha. Seddexda bilood ee ugu horreeya waxaad halis ugu jirtaa inay sonkorta dhiigga yaraato mararka qaar. Niska labaad ee uurka waxaad halis ugu jirtaa cudurka sonkorowga ee ‘ketoacidosis’ iyo ‘pre-eclampsia’ iyo dhalmada oo waqtigeeda ka hor dhacda. Waxaad u baahan doontaa inaad ka soo qeyb gasho booqashooyin isbitaal oo dheeri ah inta aad uurka leedahay waxaadna ku hoos jiri doontaa daryeelka koox takhasus leh.Xaga Ilmahayga Waxaa jirta halis weyn oo ah in uurku dhicisoobo ama ilmuhu ku dhinto uurka. Waxaa jirta halis sii kordheysa oo ah cilladaha lagu dhasho (cilladaha dhalashada ee cunuggaaga) marka heerarka sokorta dhiiggaagu ay sarreeyaan waqtiga uurka, iyo inta lagu jiro saddexda bilood ee ugu horreeya. Qeybta labaad ee uurka heerarka sonkorta dhiigga ee sareysa waxay kordhin kartaa cabirka cunuggaaga ama waxaa jiri kara xaddid koritaan (koritaanka oo daaha). Tani waxay ka dhigi kartaa dhalmada dhallaankaaga mid aad u adag. Ilmahaagu wuxuu u badan yahay inuu yeesho heerar hooseeya oo sokorta dhiigga ah ka dib markuu dhasho oo laga yaabo inuu yeesho xaalado cudur oo kale oo u baahan taageero takhasus leh.
Maxay kooxda caafimaadku ku talin doonaan?
Waxaa laguugu yeeri doonaa rugta sonkorowga iyo rugta uurka. Sawirkaaga iskaanka ee ugu horeeya waa inuu dhacaa inta u dhexeysa toddobaadyada 7aad illa 9aad waxaadna u baahan doontaa baaritaano dheeri ah inta aad uurka leedahay. Waxaa lagu weydiin doonaa inaad isbeddelo ku sameyso cuntadaada oo aad sii waddo/kordhiso waxqabadkaaga jirka.
Baaritaanno nocee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?
Waxaa lagu weydiin doonaa inaad cabirto heerarka sonkorta dhiiggaaga marar badan. Waxaa lagu siin doonaa taageero dheeri ah oo ku saabsan kormeerka sonkorta dhiigga waxaana lagu siin doonaa qalabka kormeerka sokorta ee joogtada ah waxaana lagu siin doonaa mitirka ama cabirka ‘ketone’. Waxaa lagu xasuusin doonaa waxa heerarka sokorta dhiiggaagu la rabo in ay noqdaan waana inaad higsataa inaad ku hayso heerka sokorta dhiiggaaga inta u dhexeysa heerarka lagu siiyaya ugu yaraan 70% waqtiga. Waxaad u baahan doontaa baaritaan joogto ah oo indhaha ah inta aad uurka leedahay. Heerka dhiig karkaaga iyo baaritaanka dhiiga kelyaha ayaa sidoo kale si dhow loola socon doonaa.
Waa maxay astaamaha iyo calaamadaha ay tahay inaan iska fiiriyo?
Xanuunka subaxdii ah ee saddexda bilood ee ugu horreeya wuxuu saameyn ku yeelan karaa heerarka sonkorta dhiiggaaga. Waxaad u baahan kartaa daawo ka hortagga jirada haddii aad matagayso, markaa u sheeg kooxda ku takhasustay dhalmada. Daawada ka hortagga jirrada waa aamin in la isticmaalo inta uurka la leeyahay. Waxay u badan tahay inaadan ogaanin marka sonkorta dhiiggaaga ay hooseyso. Waa inaad guriga ku haysataa qalinka ‘glucagon’ isla markaana lammaanahaaga ama qoyskaaguna waa inay ogaadaan sida loo isticmaalo marka ay xaalad degdeg ah timaado.
Waa maxay astaamaha ama walaacyada ay tahay in si dhakhso leh loo soo sheego?
Sidee loo soo jeediyaa talooyinka la xiriira xulashooyinka daaweynta?
Waa inaad qaadataa 5mg folic acid maalin kasta ugu yaraan 3 bilood kahor uurka iyo ilaa 16 toddobaad oo uurka ah. Si loo yareeyo halista cudurka pre-eclampsia waa inaad qaadataa 75mg-150mg oo asbiriin ah habeen kasta laga bilaabo 12 toddobaad ilaa 36 toddobaad. Qiyaastaada insulinta ayaa is beddeli doonta inta uurka aad leedahay. Tusaale ahaan waxaad ku arki kartaa hoos u dhac ku yimid qiyaasta insulinta ee uurka hore (sida caadiga ah 8-16 toddobaad) iyo kororka qiyaasta insulinta qeybta labaad ee uurkaaga. Hubso inaad kala hadasho dhammaan daaweynta kooxda takhasuska leh ee isbitaalka.
Sidee loo soo jeediyaa talooyinka ku saabsan waqtiga dhalmada
Waxaa lagugula talin doonaa inaad umusho ku dhawaad toddobaadka 38aad ee uurka. Tani waxay noqon kartaa goor hore haddii ay jiraan walaacyo adiga kugu saabsan, heerarka sokorta dhiiggaaga, ama cunuggaaga. Muddo 36 toddobaad ah kooxdaadu waa inay kaala shaqeeyaan sidii ay qorshe ugu sameyn lahaayeen dhalmada.
Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalmadeyda?
Waxaa lagaa keeni karaa foosha haddii kooxdaadu dareento inay aamin tahay in sidaas la sameeyo. Waxaad u baahan doontaa kormeer dhanka sokorta dhiiga ah inta aad kujirto foosha.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Adiga iyo ilmahaaguba waxaad u baahan doontaan in si dhow xaaladiina loola socdo dhalmada ka dib. Ilmahaagu wuxuu halis ugu jiraa heerarka sonkorta dhiigga ee hooseeya dhalashada ka dib. Haddii aad naas nuujinayso waxaad ogaan kartaa in heerarka sokorta si dhakhso leh hoos ugu dhacaan inta aad nuujineysid, iyo intaa ka dib. Qorshe dhalmo oo kahorreya dhalmada waa in la isku raacay si loo habeeyo qiyaastaada insulinta.
Tani maxay ooga dhigan tahay uurka mustaqbalka? Sideen u yarayn karaa halista aan u leeyahay dhacdadan mar labaad?
Ka taxadar caafimaadkaaga inta u dhaxaysa uurkan iyo kuwa xiga.
Tani maxay ooga dhigan tahay mustaqbalkayga/caafimaadkayga muddada dheer sideese tan saameyn ugu yeelan karaa?
Ka hortagga uurka iyo qorshe dabagal ah waa in la isku raacaa ka hor inta aan lagaa saarin daryeelka dhalmada.
Caafimaadka maskaxda iyo welwelka: Su’aalaha badanaa la isweydiiyo
Sidee loo xaqiijiyaa cilladan?
Tan waxaa la sameeyay kahor uurka. Sida ugu habboon dhammaan dumarka qaba walaacyada caafimaadka maskaxda waa in la siiyaa la-talin uurka ka hor si ay kor ugu qaadaan caafimaadkooda uurka ka hor. Dakhtarkaagu wuxuu ogeysiin doonaa kooxda dhalmada, laakiin waxaa fiican inaad u sheegto umulisadaada xilliga ballanta ugu horeysa (Booqashada ballanta) si taageerada kugu habboon loo meel mariyo.
Tani macnaheedu maxay tahay?
Xageyga:
Waxaad halis ugu jirtaa caafimaadkaaga maskaxda inuu ka sii daro inta aad uurka leedahay. Haddii ay jirto taariikh qoys oo ku saabsan caafimaadka maskaxda waxaad halis ugu jirtaa inaay xaaladaada maskaxeed ka sii darto inta aad uurka leedahay. Waxaa muhiim ah inaad u sheegto umulisadaada haddii aad dareento caafimaad darro oo aad qoyskaaga siiso ogolaansho ay ku ogeysiiyaan kooxda dhalmada sidoo kale.
Ilmahayga:
Ilmahaagu halis ayuu ku jiri karaa haddii aadan naftaada daryeelin.
Maxay kooxda caafimaadku ku talin doonaan?
Waa inaad weydiisataa inaad qof la hadasho sida ugu dhaqsaha badan haddii aad dareento in caafimaadkaaga maskaxda uu ka sii darayo.
Baaritanno noocee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?
Iyada oo ay ku xidhan tahay heerka baahidaada, waxaa ku xanaanayn doona kooxda caafimaadka maskaxda ee dhalmada ka hor, kuwaas oo kuu sameyn kara tixraaca la-talinta takhasus leh.
Waa maxay astaamaha ama walaacyada halista ah, taas oo macnaheedu yahay in si dhakhso leh loo soo sheego?
Niyad jab iyo dareen rajo la’aan, caawimaad la’aan ama go’doon.
Sidee loo soo jeediyaa talooyin ku saabsan?
Fursadaha daaweynta
Waxaan bixin karnaa la talin ama daawo. Waxaa jira daawooyin badan oo aan wax dhib ah u keeneyn uurka. Haddii aad qaadatid daawo kahor uurka waa inaad kala hadashaa daaweyntaada joogtada ah dhakhtarkaaga iyo kooxda caafimaadka kahor intaadan wax isbedel ah sameynin.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Qorshe dhalmo kahor dhalmada waa in lagu heshiiyaa si loo hubiyo inuu jiro qorshe aamin ah oo ku khuseeya adiga iyo cunuggaaga dhalmada ka dib.
Tani maxay ooga dhigan tahay uurka mustaqbalka? Sideen u yarayn karaa halista aan u leeyahay dhacdadan mar labaad?
Kor u qaad caafimaadkaaga maskaxda inta u dhexeeysa uurkan iyo kuwa xiga.
Tani maxay ooga dhigan tahay mustaqbalkeyga/caafimaadkeyga muddada dheer sideese tan saameyn ugu yeelan karaa tan?
Ka hortagga uurka iyo qorshe dabagal ah waa in la sameeyaa si kor loogu qaado caafimaadkaaga uurka mustaqbalka. Tan waxaa ka mid noqon kara badqabka iyo dib u eegista daawada.
Waxaa laga yaabaa in laguu sheegay inaad qabtid dhiig kar kahor intaadan uurka yeelan oo waxaa laga yaabaa inaad hadaba isticmaaleysid kiniinno si aad u daaweyso dhiig karkaaga. Mararka qaarkood dhiig karka daba-dheeraada waxaa lagu ogaadaa uurka maadaama ay tahay markii ugu horreysay ee dhiig karkaaga la cabiro si joogto ah oo xaaladdan oo kale ah, waxaana la xaqiijiyaa marka dhiig karkaagu uu sarreeyay laba jeer ka hor toddobaadka 20aad ee uurka.
Tani macnaheedu maxay tahay?
Xageyga:
Uurku wuxuu culeys saari karaa wadnahaaga iyo xididdada dhiigga sidaa darteed dhiig karkaagu kor ayuu u kici una baahan karaa daaweyn
Dhiig karka sareeya wuxuu kordhiyaa halista ah inaad yeelato cudurka loo yaqaan ‘pre-eclampsia’ (cillad uur oo sababi karta dhibaatooyinka kelyaha, beerka iyo kuwa kale)
Waxaa lagugula talinayaa inaad ku dhasho cisbitaalka qeybta foosha
Waxaad u baahan doontaa in muddo dheer dabagal uu ku sameeyo dhiig karka dhakhtarkaaga si aad u dhinto halista cudurka wadnaha ka dib marka ilmahaagu dhasho.
Xagga ilmahayga:
Waxaa jirta halis kordhaysa oo ah in ilmahaagu uusan si fiican ugu korin ilmo galeenka
Khatar sare ayaa ku jirta in ilmahaagu dhasho goor hore (kahor toddobaadka 37aad ee uurka).
Baaritaanno noocee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?
Markii ugu horreysay ee lagaa helo dhiig karka uurka, shaqada kelyahaaga (baaritaanka dhiigga) ayaa la baari doonaa waxaana lagu weydiin karaa inaad marto baaritaanka ECG (shaqada wadnaha) si aad u hubiso haddii jirkaaga uu saameeyay dhiig karka
Waxaa lagaa qaadi doonaa baaritaano dheeri ah oo ku saabsan dhallaankaaga si aad u hubiso in ilmahaagu si fiican ugu korayo uurkaaga iyo sida ay mandheerta u shaqeyneyso
Haddii aan ka shakisan nahay inaad yeelaneyso cudurka pre-eclampsia, waxaan kugula talineynaa baaritaannada beerkaaga, kalyahaaga iyo dhiigaaga waxaana laga yaabaa inaan eegno heerka koritaanka mandheerta (taas oo tilmaan u ah sida ay mandheertaadu u shaqeyneyso).
Waa maxay astaamaha iyo calaamadaha ay tahay inaan iska fiiriyo?
Madax xanuun ayaa dhici kara haddii dhiig karkaagu aad u sarreeyo ama haddii aad sii qaadeyso cudurka pre-eclampsia
Calaamadaha kale ee cudurka ‘pre-eclampsia’ waxaa ka mid ah: barar gacmahaaga iyo wejigaaga, aragga oo daciifa, xanuun dhanka calooshaada, matag, iyo cunugga oo aan si fiican u dhaqdhaqaaqeyn
Waa maxay astaamaha iyo walaacyada halista ah, taas oo macnaheedu yahay in si dhakhso leh loo soo sheego?
Haddii ilmahaagu uusan u dhaqaaqin sidii caadiga ahayd, waa in isla markiiba aad tagtaa isbitaalka
Haddii aad leedahay mid ka mid ah astaamaha cudurka ‘pre-eclampsia’ ee kor lagu soo sheegay waa inaad isla markiiba la xiriirtaa qaybta dhalmada.
Talooyin macquul ah
Fursadaha daaweynta
Kiniiniga loogu talagalay dhiig karkaaga ayaa lagula talin doonaa haddii dhiig karkaagu ka badan yahay ama uu la siman yahay 140/90 mmHg
Kiniiniyada inta badan la isticmaalo waa:
Haddii ilmuhu si fiican u koray oo dhiig karka si fiican loo xakameeyo, markaa in lagaa keeno foosha ayaa loo badinayaa in lagugu la taliyo inta u dhaxaysa iyo toddobaadka 38 illa 40aad ee uurka.
Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalmadeyda?
La socosho joogto ah oo garaaca wadnaha ee cunuggaaga foosha ayaa lagula tallin doonaa haddii foosha ay si dabiici ah u bilaabato ama lagaa keeno. Tani waa sababta oo ah mandheerta ayaa laga yaabaa inay sifiican u shaqeyso mana doonayno inaan seegno isbeddelada heerka garaaca wadnaha ee tilmaamaya in ilmuhu uusan si fiican ula qabsanaynin foosha. Tani waxay ka dhacdaa cisbitaalka qaybta foosha.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Waxaad u baahan doontaa in dhiig karkaaga si joogto ah loo hubiyo oo aad isbitaalka ku jirto ugu yaraan 24 saacadood ka dib markaad umusho
Daaweynta dhiig karkaaga waxaa loo wareejin doonaa daawooyin ku habboon naasnuujinta
Waxaad u baahan doontaa inaad aragto dhakhtarkaaga si aad ula socoto dhiig karkaaga iyo daaweyntaada.
Tani maxay uga dhigan tahay uurka mustaqbalka? Sideen u yarayn karaa halista aan u leeyahay dhacdadan mar kale?
Dhiig karka sareeya waxaa lagu yarayn karaa cuntada iyo jimicsiga haddii aad miisaan culus leedahay ama aadan firfircoonayn
Hubinta in dhiig karkaaga la kormeero oo si wanaagsan loo xakameeyo (in ka yar 140/90 mmHg) waxay idinka yareyn doontaa halista adiga iyo/ama cunuggaaga uurka mustaqbalka
Tani maxay uga dhigan tahay mustaqbalkayga/caafimaadkayga muddada dheer sideese tan saameyn ugu yeelan karaa?
Dhiig karka daba-dheeraada wuxuu kordhiyaa halista muddada dheer ee cudurka wadnaha oo ay ku jiraan wadne istaag iyo istaroog.
Khatartaada cudurka wadnaha waxaa lagu yarayn karaa iyadoo si caafimaad leh wax loo cuno, gaar ahaan iyadoo la yareynayo qaadashada milixda iyo jimicsi joogto ah
Khatartaada cudurka wadnaha sidoo kale waxaa lagu yareyn karaa iyadoo la qaadanayo daaweynta dhiig karka si loo xakameeyo dhiig karkaaga, dhakhtarkaaguna wuxuu kuu sheegi doonaa heerka ay fiican tahay in dhiig karkaagu uu joogo inta lagu jiro daaweynta.
Xagee ka heli karaa macluumaad dheeri ah oo ku saabsan xaaladdan?
Cudurka Suuxdinta: Su’aalaha had iyo jeer la isweydiiyo
Sidee loo baaraa oo loo ogaadaa cudurka?
Waxaa laga yaabaa in lagaa helay cudurka suuxdinta kahor intaadan uurka yeelan. Xaaladdaani waxay keenaysaa suuxdin waxayna suuxdintaas jirka oo dhan u keeni kartaa ruxitaan iyo qaniinyada carrabka ama waxay saameyn ku yeelan kartaa qaybo gaar ah oo jirka ka mid ah sida luminta maanka iyo inaad meel cidla ah maanta dhan iska fiirsatid. Sida ugu habboon ayaa lagu siin doonaa la-talin ka-hor-tagga si aad u wanaajiso caafimaadkaaga uurka kahor.
Tani macnaheedu muxuu yahay?
Aniga
Uurku wuxuu yareyn karaa dhacdooyinka suuxdinta markaa waxaa muhiim ah in uu ku daryeelo takhtarka dhalmada ee ku takhasusay xaaladaha caafimaad iyo takhaatiirta neerfaha. Waxaa lagu weydiin doonaa inaad qaadato ‘5mg folic acid’ (sida ugu fiican saddex bilood ka hor uurkaaga) si loo yareeyo halista cudurada sida ‘spina bifida’ ee ilmaha waxaana laga yaabaa inaad u baahatid inaad kordhiso daawadaada inta aad uurka leedahay ama aad qaadatid dawooyin dheeri ah waqtiga dhakmada.
Ilmahayga
Daawada loo yaqaan ‘sodium valproate’ waa inaan la qaadinin xilliga uurka laakiin dawooyinka kale ee loo adeegsado ka hortagga suuxdinta ayaa dhammaantood ah khatar la’an in loo isticmaalo uurka. Waa muhiim in suuxdintaada si wax ku ool ah loola dhaqmo maadaama suuxdinta soo noqnoqota ee uurka ay saameyn ku yeelan karto koritaanka ilmaha.
Maxay kooxda caafimaadku ku talin doonaan?
Waxaad u baahan kartaa baaritaano dhiig oo dheeri ah si aad u hubiso heerka dawada suuxdinta ee dhiigaaga ku jirta iyo inaad hubiso inaadan u baahnayn wax intaa ka badan. Waxaa lagugula talinayaa inaad qaadato 5mg oo folic acid ah si aad u yareyso fursadaha cunuggaaga uu ku qabi karo cudurada laf-dhabarta. Waxaa lagaa qaadi karaa baaritaano dheeri ah si aad u hubiso koritaanka cunuggaaga.
Waa maxay astaamaha ama walaacyada khatarta ah, taas oo macnaheedu yahay in si dhakhso leh loo soo sheego?
Waa inaad isla markiiba u sheegtaa kooxdaada caafimaad haddii aad wax suuxdin ah ku qabtid uurkaaga si ay u hubiyaan inaad ku sugan tahay heerka saxda ah ee daaweynta oo ay abaabulaan baaritaanno si loo hubiyo xaalada cunuggaaga.
Lammaanahaaga iyo qoyskaaga dhow waa in la tusaa sida ugu fiican ee laguu dhigi doono haddii aad suuxdo si loo fududeeyo soo kabashadaada.
Khatarta suuxdinta ayaa ugu badan waqtiga dhalmada iyo 24ka saacadood ee ugu horreeya dhalmada ka dib.
Talooyin macquul ah
Fursadaha daaweynta
Waxaa caadi ahaan lagugula talinayaa inaad sii wadid isla daawada aad isticmaaleyse bilowga uurkaaga (laakiin ma aha sodium valproate) laakiin waxaad u baahan kartaa inaad kordhiso qiyaasta ama ku darto daawo kale si aad u xakameyso suuxdinta uurkaaga. Tani waxay si gaar ah muhiim ugu tahay waqtiga aad dhaleyso marka hurdadaada ay carqalad gali karto taas oo sidoo kale kordhin karta dhicitaanka suuxdinta.
Xilliga dhalmada
Caadi ahaan waqtiga dhalmada ma saameeyo suuxdintaada. Kooxdaada caafimaad waxay kugula talin karaan inaad qaadato kabuubiso xanuunka xilliga foosha si aad u nasato oo aad u yareyso halista daalka badan.
Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalmadeyda?
Waxay u badan tahay in kooxdaadu ay kugula talin doonaan inaad ku dhasho cisbitaalka iyo goob dhalmo oo dhakhaatiirta si fudud looga heli karo, sida rugta foosha, si laguu cawiyo haddii ay suuxdo xilliga foosha ama foosha ka dib. Waxaa lagugula talinayaa inaadan ku foolan biyo dhexdooda si aad u yareyso halista suuxdinta.
Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?
Waa muhiim inaad raacdo talobixinta suuxdinta caadiga ah sida inaad biyo dhex gasho xilliga qubeyska halkii aad biyaha hoos istaagi laheyd. Intaa waxaa sii dheer, waxaa lagugula talin doonaa inaadan ku beddelin xafaayadda ilmaha meel sare laakiin aad u isticmaasho derin dhulka taalla. Waxaa jira talooyin kale oo badan oo waxtar leh oo laga heli karo xiriiriyeyaasha hoose.
Waa muhiim inaad u sheegto GP-gaaga, umuliyaha ama umulisada wixii ku saabsan xaalad kasta oo jir ahaaneed ama maskaxeed ee hore u jirtay. Tani waxaa sidoo kale kujirtaa qalliin kasta oo hore (oo ay ku jiraan habraacyada qurxinta) ama xaalad kasta oo caruurnimo ama dhibaatooyin caafimaad oo aad hadda ka soo kabsatay.Macluumaadkani wuxuu ka caawiyaa kooxda inay qiimeeyaan haddii wax kale loo baahan yahay si adiga iyo cunuggaagaba caafimaad u yeeshaan inta uurka la leeyahay. Haddii aad ku jirtid daryeel takhasus leh xaaladaada caafimaad, waxaa muhiim ah inaad la hadasho oo aad ka wada hadashaan wixii saameyn ah ee xaaladaadu ku yeelan karto uurkaaga.Weydiiso soo koobid iyo tan in lagu qoro qoraalladaada dhalmada ka hor. Ogeysiisyadu si otomaatig ah uma socdaan inta u dhexeysa unugyada dhalmada iyo/ama waaxaha, markaa ha u qaadanin in umulisadaada ama dhaqtarkaagu ay yaqaanaan waxa daryeelayaashaadii hore ay yiraahdeen ama ku taliyeen.Haddii aad jeclaan lahayd macluumaad dheeri ah, fadlan isticmaal xiriiriyeyaasha hoose si aad u hubiso amniga dawadaada uurka.Shuruudaha aan u baahan nahay inaan ogaano goor hore (ka hor 12 toddobaad) waxaa ka mid ah:
Dhiig karka daba dheeraada iyo xaaladaha kale ee caafimaad ee kordhin kara halista aad ku yeelan karto inaad ku horumariso walaaca cadaadiska dhiigga ee uurka
Haweenka qaba dhiig karka iyo xaaladaha caafimaad qaarkood waxay halis ugu jiraan inay horumariyaan pre-eclampsia waxaana loo qori doonaa asbiriin yar 12 toddobaad. Tan waxaa ku jira mid kasta oo ka mid ah waxyaabaha khatarta sare ee soo socda:
Dhiig karka joogtada ah (dhiig karka).
Pre-eclampsia intii lagu jiray uurka hore.
Cudurka kelyaha ee daba-dheer, sonkorowga, ama cudur ku dhaca, tusaale ahaan, Nidaamka Lupus Erythematosus (SLE).
Isla marka aad uur leedahay, waxaa badanaa lagu talinayaa in qiyaastaada Levothyroxine ay kordho 25-50 mcg maalin kasta. Waa inaad sidoo kale la xiriirtaa GP-gaaga si aad u abaabusho tijaabooyinka dhiigga.
Hyperthyroidism (thyroid firfircoon)
Waa inaad kala hadashaa qorshayaashaada uurka khabiirka cilmiga nafsiga si aad u qiimeyso heerka cudurkaaga iyo badbaadada daawooyinka aad qaadaneyso.
Cudurka suuxdinta
Uurka ayaa saameyn ku yeelan kara suuxdintaada ama saameynta dawadaada. Haddii aad uur yeelato adigoon fursad u helin inaad ka wada hadasho daawadaada (yada), waxaa lagu talinayaa inaad aragto GP-gaaga ama khabiirkaaga sida ugu dhaqsaha badan. Dib-u-eegiddan ka hor, sii wad qaadashada daawooyinkaaga ka-hortagga suuxdinta sidii caadiga ahayd.Daawooyinka qaarkood ayaa laga yaabaa inay u baahdaan in la joojiyo oo loo beddelo bedel ka hor intaadan uur yeelan, ama sida ugu dhakhsaha badan haddii aad uur leedahay, khataraha ay u leeyihiin ilmahaaga awgeed. Daawooyinka kale qaarkood waxay u baahan yihiin in la kordhiyo. Dhakhtarkaagu wuxuu kuu qori doonaa qiyaas sare ee kaabista folic acid (5mg maalintii).
Caafimaadka maskaxda iyo samaqabka walaaca laga qabo
Waa la fahmi karaa in laga walwalo saameynta daawooyinka qaarkood loo isticmaalo daaweynta xaaladaha caafimaadka maskaxda iyo walaacyada, laakiin waxaa muhiim ah inaadan joojin qaadashada daawooyinkaaga adigoon la hadlin GP-gaaga ama khabiirkaaga. Tani waxay kuu horseedi kartaa calaamadaha ka laabashada, gaar ahaan haddii si kadis ah loo joojiyo, waxay sababi kartaa soo noqnoqosho astaamahaaga ama xaaladaada oo ka sii darta.
Cudurka Crohn, Cudurka loo yaqaan ‘Ulcerative Colitis’ iyo noocyada kale ee Cudurka mindhicirka(IBD)
Waa muhiim in la xakameeyo Crohn’s ama colitis inta aad uurka leedahay mana aha inaad joojiso qaadashada mid ka mid ah daawooyinkaaga haddii kooxda IBD ay kugula talineyso inaad sidaas sameyso. Khatarta ka imaanaysa daawada badankood way ka yar tahay halista in la iskaga tago.
Haweenka qaba xaaladaha wadnaha ee la yaqaan waxay u baahan yihiin tixraac adeegyada takhasuska dhalmada sida ugu dhakhsaha badan ee suurtagalka uurka hore waxayna u fiicnaan lahaayeen inay la-talin uur ka hor intaadan isku deyin uur. Tani waa sababta oo ah xaaladaha wadnaha qaarkood waxay kordhin karaan halista dhibaatooyinka uurka daawooyinka qaarkoodna waxay u baahan karaan in la joojiyo ama la hagaajiyo. Fadlan ha joojin, ama ha beddelin, wixii daawo ah oo aan talo caafimaad lagugu siin. Haddii aad jeclaan lahayd macluumaad dheeri ah, fadlan isticmaal xiriiriyaha hoose si aad u hubiso amniga dawadaada uurka.
