Cudurka pre-eclampsia inta lagu jiro uurka: Su’aalaha badanaa la isweydiiyo

Sidee loo baaraa oo loo ogaadaa cudurka?

Cudurka ‘pre-eclampsia’ waa xaalad ku dhacda qofka uurka leh oo keliya badanaana dhacda 20 toddobaad kadib. Waxay keentaa dhiig karka (ama waxay kor u sii qaadaa dhiig karka jira) iyo kelyaha oo leh daadashada borotiinka kaadida. Ogaanshaha Cudurka waxaa lagu saleeyaa astaamaha aad la kulmi karto, baaritaanada dhiiga iyo baaritaanka kaadida.

Tani macnaheedu muxuu yahay?

Aniga

Daaweynta kaliya ee cudurka pre-eclampsia waa dhalashada cunuggaaga (iyo mandheerta) laakiin waqtiga dhalashada wuxuu u baahan yahay in lagu qiyaaso sida aad u xanuunsan tahay adiga iyo/ama cunugga iyo waxa dhalashada waqti hore ay u keeni karto cunuggaaga. Waxaad la kulmi kartaa madax xanuun, aragga oo mugdi ah, matag, barar gacmahaaga iyo wejigaaga ama guud ahaanba xanuun jirka ah. Marka ugu daran, pre-eclampsia waxay sababi kartaa kelyaha ama beerka oo xumaada, dhibaatooyinka xinjirowga dhiigga iyo suuxdin.

Ilmahayga

Cudurka Pre-eclampsia wuxuu saameeyaa qaabka mandheerta ay u shaqeyso wuxuuna sababi karaa dhallaanka inaysan si wanaagsan ugu korin ilmo galeenka una baahan yihiin inay goor hore dhashaan. Ilmaha hore u dhashay waxay u baahan karaan inay waqti ku qaataan Xarunta Daryeelka Ciyaalka si looga caawiyo neefsashada, quudinta iyo xakameynta heerkululka. Nasiib darrose, dhallaanka qaarkood kuma noolaadaan ilmo galeenka cudurka ‘pre-eclampsia’ daraadiis.

Maxay kooxda caafimaadku ku talin doonaan?

Kooxdaada caafimaad waxay kugula talin doonaan baaritaano joogto ah iyo mararka qaar gelitaanka isbitaalka si aad laguula socdo. Waxaad yeelan doontaa baaritaanno dhiig oo joogto ah si aad u hubiso kelyahaaga, beerkaaga iyo dhiiggaaga, dhiig karkaagana si joogto ah ayaa loola socon doonaa. Baadhitaanno dheeri ah oo ku saabsan dhallaankaaga ayaa lagula tallin doonaa si loo hubiyo inay si wanaagsan u korayaan ilmaha uurka ku jira. Haddii uu kugu dhoco cudurka pre-eclampsia kahor 37 toddobaad ee mudada uurka, waad dhali kartaa goor hore ama waxaa lagugula talin karaa in foosha lagugu soo dadajiyo marka aad gaarto 37 toddobaad. Haddii uu kugu dhoco pre-eclampsia ka dib 37 toddobaad, dadajinta foosha ayaa isla markiiba lagula talin doonaa. Tani waxay noqon kartaa waqti kugu adag adiga iyo qoyskaaga sidaa darteed waxaa muhiim ah inaad wada hadal joogto ah oo furan la yeelato kooxdaada caafimaadka.

Baaritaanno noocee ah ayaa la qaadi doonaa? Immisa jeer ayaa loo baahan karaa?

Heerka borotiinka ku jira kaadidaada ayaa la baari doonaa iyadoo ay weheliso baaritaannada dhiiggaaga, kelyahaaga iyo shaqada beerkaaga. Baadhitaanka dhiiga ee loo yaqaano ‘Placental Growth Factor’ ayaa la qaadi doonaa kaasoo muujinaaya sida ugu wanaagsan ee mandheerta u shaqeyneyso waxayna ka caawineysaa dhakhaatiirta iyo umulisooyinka inay ogaadaan cudurka pre-eclampsia kahor 37 toddobaad.

Waa maxay astaamaha iyo calaamadaha ay tahay inaan iska fiiriyo?

Madax xanuun, bararka gacmahaaga iyo wejigaaga, aragga oo daciifa, calool xanuun, matag, ama cunuggaaga oo dhaqaaqaya wax ka yar sidii caadiga ahayd.

Waa maxay astaamaha ama walaacyada khatarta ah, oo ay tahay in si dhakhso ah loo soo gudbiyo warbixintooda?

Haddii ilmahaagu uusan u dhaqaaqin sidii caadiga ahayd, markaa waa in isla markiiba aad tagtaa isbitaalka. Haddii aad leedahay mid ka mid ah astaamaha cudurka ‘pre-eclampsia’ ee kor lagu soo sheegay markaa waa inaad isla markiiba la xiriirtaa qaybta dhalmada.

Talooyin suurtagal ah

Noocyada Dawooyinka

Kiniiniga loogu talagalay dhiig karkaaga ayaa lagula talin doonaa qaadashadiisa haddii heerka dhiig karkaagu ka badan yahay ama le’eg yahay 140/90 mmHg Kiniiniyada inta badan la isticmaalo waa:

• Labetalol
• Nifedipine
• Methyldopa

Waqtiga dhalmada

Tani waxay kuxirantahay sida ugu wanaagsan ee adiga iyo ilmahaagu aad uurka ugu jirtaan. Laga bilaabo 37 toddobaad, gelida foosha ayaa lagula tallin doonaa maadaama halista uurka oo sii jiro uu kugu leeyahay adiga iyo ilmahaaguba ay ka badan tahay haddii aad umusho wakhtigan ka dib.

Sidee tani u saameyn kartaa xulashooyinka dhalmadeyda?

La socoshada joogtada ah ee garaaca wadnaha ee cunuggaaga xilliga foosha ayaa lagula talin doonaa hadii aad si iskaa ah u foolato ama lagugu caawiyo, Tani waa sababta oo ah mandheerta ayaa laga yaabaa inay sifiican u shaqeyn weyso mana doonayno inaan seegno isbeddelada heerka garaaca wadnaha ee tilmaamaya in ilmuhu uusan si fiican ula qabsanaynin foosha. Tan waxaa laga heli karaa cisbitaalka qaybta foosha.

Sidee tani u saameyn kartaa daryeelka dhalmada ka dib?

• Waxaad u baahan doontaa in dhiig karkaaga si joogto ah loo hubiyo oo aad isbitaalka ku jirto ugu yaraan 24 saacadood ka dib markaad umusho
• Daaweyn kasta oo dhiig karka ah waxaa loo wareejin doonaa kuwa ku habboon naasnuujinta (enalapril ama amlodipine)
• Waxaa laga yaabaa inaad u baahatid magnesium oo aad xaddiddo inta dareeraha aad cabto
• Waxaad u baahan doontaa inaad aragto dhakhtarkaaga guud si aad ula socoto heerka dhiig karkaaga iyo daaweynta dhalmada ka dib

Tani maxay ka dhigan tahay marka la eego dhanka uurka mustaqbalka? Sideen u yarayn karaa halista aan u leeyahay dhacdadan mar labaad ineey soo noqoto?

Dhiig karka oo sareeya waxaa lagu yarayn karaa cuntada iyo jimicsiga haddii miisaankaagu culus yahay ama aadan firfircoonayn. Waxaa lagugula talin doonaa inaad qaadatid asbiriin xilliga uurka mustaqbalka si aad u yareyso halista cudurka pre-eclampsia mar labaad waayo asbirin wuxuu ka caawiyaa mandheerta inay sifiican u shaqeyso.

Tani maxay ka dhigan tahay marka la eego mustaqbalkeyga/caafimaadkeyga muddada dheer sideese baan u saameyn karaa tan?

Cudurka pre-eclampsia wuxuu kordhiyaa halista noloshaada ee dhiig karka halistaasna waxay afar jeer ka badan tahay marka loo barbar dhigo dumarka aan qabin cudurka pre-eclampsia xilliga uurka. Khatartaada dhiig karka iyo cudurka wadnaha waxaa lagu yarayn karaa iyadoo si caafimaad leh wax loo cuno, gaar ahaan iyadoo la yareynayo qaadashada milixda iyo jimicsi joogto ah. Khatartaada cudurka wadnaha sidoo kale waa lagu yareyn karaa iyadoo la qaato daaweynta dhiig karka si loo xakameeyo dhiig karkaaga, dhakhtarkaaga guudna wuxuu kuu sheegi doonaa heerka ay fiican tahay in dhiig karkaagu uu joogo xilliga daaweynta.