1.  Waxaan leeyahay xaalad caafimaad oo muddo dheer ah oo saameyn ku yeelan karta uurkayga. Waxaan leeyahay:

• sonkorowga
• suuxdin
• dhibaatooyinka caafimaadka maskaxda
• dhiig karka
• dhibaatooyinka wadnaha
• neefta
• hypo/hyperthyroidism
• kale
• midna.

2. Dhibaatooyinka kaadiheysta iyo mindhicirka waa caadi waxayna ka sii dari karaan uurka. Taageero ayaa la heli karaa. Fadlan kala hadal GP-gaaga, umulisada ama dhaqtarkaaga haddii aad la kulanto mid ka mid ah waxyaabaha soo socda:

• kaadida oo daadata
• dhibaatooyinka haysta dabaysha (gaaska)
• awood u lahayn inay xakameyso luminta saxarada (poo)
• dhiig ka baxa marinka dambe
• xanuun ama dhiigbax inta lagu jiro galmada ama ka dib (koorso)
• ay saameeyeen Gudniinka Gabdhaha (FGM)

3. Waxaa lagu talinayaa inaad kala hadasho xaaladaha caafimaad ee horey u jiray iyo/ama shuruudaha gaarka ah GP-gaaga, umulisada ama dhaqtarkaaga kahor intaadan uur yeelan ama uurka hore. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waxaan kala hadlay xaaladdayda caafimaad ee hore u jirtay kooxda dhalmada
• Waxaan u baahanahay taageero dheeri ah xaaladdayda caafimaad ama baahiyaha gaarka ah
• Waxaan u baahanahay suppaI dheeraad ah waan ogahay in duruufaha qaarkood umulisadayda ama xirfadleyda daryeelka caafimaad ay u baahan karaan inay la xiriiraan GP-ga ama booqdaha caafimaadkeyga xaaladdayda caafimaad ama baahiyaha gaarka ah
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

4. Waxaan qaadanayaa daawada soo socota iyo/ama kaabista. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan ka warqabaa talooyinka waxaanan kala hadlay tan GP-ga, dhakhtar ama umulisooyin
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

5. Waxaan leeyahay shuruudo dheeri ah. Kuwani waa:

• Waxaan u baahanahay caawimaad ballamaha si aan ugu tarjunto luqadayda
• Waxaan qabaa xasaasiyad iyo/ama shuruudaha cuntada ee gaarka ah
• Waxaan hayaa dhaqan diimeed iyo caadooyin aan jeclaan lahaa in la i arko
• Aniga/lammaanahaygu waxaan hayaa baahiyo dheeri ah
• Waxaan hayaa taariikh hadda ama taariikh hore oo ku lug lahaanshaha daryeelka bulshada
• Waxaan jeclaan lahaa inaan la hadlo umulisada wax ku saabsan wax kale oo ku jira goob gaar ah

6. Waxaa lagu talinayaa inaad ka fogaato cunnooyinka qaarkood inta aad uurka leedahay, maadaama ay waxyeello kuu geysan karaan adiga iyo cunuggaaga aan dhalan. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa waxa cuntooyinka looga fogaado uurka
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

7. Waxaa lagu talinayaa inaad isku daydo inaad ilaaliso cunno caafimaad leh oo isku dheelitiran uurka. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan ka warqabaa baahiyahayga nafaqada ee uurka
• Waxaan ihayaa duruufo gaar ah oo saameeya shuruudaha cuntadayda waxaanan jeclaan lahaa hagitaan ka timaada kooxda hooyonimada
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

8. Haweenka intiisa badan, iftiinka caadiga ah ilaa jimicsi dhexdhexaad ah ayaa lagula talinayaa uurka. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan ka warqabaa talooyinka ku saabsan jimicsiga
• Waxaan hayaa xaalad saameyn ku leh awooddayda jimicsi waxaanan jeclaan lahaa hagitaan ka socota kooxda hooyonimada
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

9. Caafimaadka iyo samaqabka adiga iyo cunuggaaga, waxaa lagula talinayaa inaadan cabbin khamri ama aad u isticmaasho daroogada madaddaalada uurka. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa talo ku saabsan isticmaalka aalkolada, waxyaabaha tubaakada/nicotine iyo dawooyinka madaddaalada/sharci darrada ah
• Waan la socdaa in sigaar cabiddu kordhiso fursadaha dhicis iyo kordhinta halista in cunug dhasho goor hore, miisaan culus ama wali dhashay
• Waan la socdaa in dhammaan haweenka uurka leh la siiyo baarista kaarboon moono-oksaydh inta ay uurka leeyihiin iyo taageerada ay uga baxaan kuwa sigaarka cabba
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

10. Waxaan hayaa xaalad caafimaad maskaxeed oo muddo dheer ah oo saameyn ku yeelan karta uurkayga. Waxaan hayaa:

• walwal
• niyad jab
• cunidda cilad
• jahwareerka walaaca kadib
• jahwareerka shaqsiyeed
• laba-cirifoodka saamaynta cudurka (oo sidoo kale loo yaqaan niyad-jabka manic ama mania)
• cilad-darrada schizoaffective
• shisoofrani ama cudur kasta oo kale oo nafsi ah
• pospartum psychosis
• xaalad kasta oo kale oo caafimaad maskaxeed oo aad ku aragtay dhakhtar cilminafsiyeed ama xirfadle kale oo caafimaad maskaxeed.

11. Sidan ayaan dareemayaa xilligan.

12. Inaad ogaato cunuggaaga inta uurka la leeyahay waxay gacan ka geysaneysaa dhisidda xiriir waalidnimo oo xoog leh, waxayna sidoo kale kaa caawin doontaa wanaaggaaga shucuureed. Waad isku dayi kartaa waxyaabaha soo socda:

• hadalka, heesaha ama muusikada u ciyaarista cunuggaaga aan dhalan
• tartiib tartiib u duugista kuuskuuskaaga
• qorista joornaal
• uurka yoga iyo/ama hypnobirthing
• adoo adeegsanaya barnaamij si aad ula socoto koritaanka cunuggaaga iyo horumarkiisa
• akhrinta ‘Dhisidda hage ilmaha faraxsan.

13. Waan ka warqabaa waxyaabaha aan sameyn karo si aan kor ugu qaado wanaaggayga shucuureed. Calaamadee faallooyinka sida ugu badan kuu caawin doona:

• jimicsi caadi ah oo jilicsan, sida yoga uurka, socodka ama dabaasha
• hubi inaan si fiican wax u cuno
• isku day farsamooyinka nasashada, dhageysiga muusikada, ka fiirsashada ama jimicsiga neefsashada
• waqti la qaado naftaada, meel aan ku nasto
• la hadal qof aad aaminsanahay – saaxiib, qoys, umuliso, GP ama dhakhtar
• weydiiso caawimaad wax ku ool ah shaqooyinka qoyska ama carruurta kale.

14. Taageero takhasus leh oo loogu talagalay haweenka uurka leh ee leh walwal iyo niyad jab ama xaalad kale oo caafimaad maskaxeed ayaa la heli karaa. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa sida loo helo taageerada caafimaadka maskaxda haddii aan u baahdo anigoo uur leh
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

15. Emotions-ka lammaanahayga, qoyska iyo waa inaan raadinaa waxaa ka mid ah:

• ilmada
• dareen cabsi leh
• dareem xanaaq ama muran badan
• dhib ku haynta
• beddel rabitaanka cuntada
• dhibaatooyinka hurdada ama tamarta ba’an
• dareen aad u walaac badan
• fikradaha orodka
• luminta xiisaha waxyaabaha aan sida caadiga ah jeclahay
• anigoo ka baqaya dhalashada oo aanan rabin inaan la socdo
• yeelashada fikrado xunxun oo aanan xakamayn karin ama aan dib u soo laaban karo
• isdilka dareenka ama fikradaha is-dhaawacidda
• ku celcelinta ficillada ama horumarinta cibaado adag
• dareen la’aan xagga cunuggayga aan dhalan.

16. Ka fikirida xulashooyinka ka hortagga uurka. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Ma hubo waxa la dooranayo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado
• Waxaan jeclaan lahaa inaan sugo illaa cunugeyga ku dhashay ka dib uu ka fikiro arrintan
• Waan la socdaa in ka hortagga uurka ee dhalmada ka dib la heli karo ka dib markii cunuggaygu dhasho. Xulashadaydu waxay ku xusan tahay sanduuqa hoose.