1. Miyaad daawatay fiidiyowga ‘Kulankaaga’ UNICEF markii ugu horreysay ‘fiidiyow?

(Tan ka raadi qaybta U kaxaynta cunuggaaga/aabahaaga iyo hurdada.)

• haa
• maya
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

2. Maqaarka-maqaarka ah ee cunuggaaga dhalashada ka dib iyo wixii ka dambeeya ayaa lagula talinayaa dhammaan. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa faa’iidooyinka taabashada maqaarka iyo maqaarka
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

3. Haweenka oo dhan waxaa la siiyaa macluumaad ku saabsan qiimaha naasnuujinta, iyo sida loo helo quudinta dhallaanka si wanaagsan. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa qiimaha naasnuujinta
• Waan la socdaa sida loo quudiyo si wanaagsan
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

4. Ilmuhu badanaa waxay muujiyaan calaamado hore inay diyaar u yihiin inay quutaan. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa calaamadaha si aan u raadsado in cunugeygu diyaar u yahay quudinta
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

5. Saacadaha booqashada ee qaybta hooyonimada way kala duwanaan kartaa. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waxaan hubiyay waqtiyada booqashada waxaanan ka warqabaa cidda i soo booqan karta dhalashada kadib
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

6. Unugyada hooyonimada qaarkood lammaanahaaga dhalashada ayaa kula joogi kara dhammaan aagagga, 24 saacadood maalintii. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan ka warqabaa siyaasada qaybta hooyonimada ee ku saabsan la-hawlgalayaasha dhalashada ee ila jooga
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

7. Ka fikirida inaad waxyaabo guriga ku diyaarsato.

8. Ka fikirida cidda ku taageeri doonta ka dib dhalashada markii guriga la joogo.

9. U diyaarsanaanta soo kabashadaada jirka ka dib dhalashada waxay gacan ka geysan kartaa inaad adiga iyo qoyskaaga cusub ka dhigto bilowga ugu wanaagsan, waan ka warqabaa arrimaha soo socda:

• physical/physiological isbeddelada jirka/jir ahaaneed si loo filan karo
• ikhtiyaarada gargaarka xanuunka kadib
• muhiimadda nadaafadda gacanta
• calaamadaha caabuqa iyo waxa la sameeyo
• jimicsiga dabaqa miskaha
• ikhtiyaarradayda ku saabsan ka hortagga uurka ee muddada-dheer
• soo kabashada jirka ka dib dhalashada caesarean
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

10. Bixinta dhalashada iyo noqoshada waalid waxaa lagu yaqaanaa inay tahay waqti isbedel shucuureed weyn, iyadoo laga warqabo sida aad dareemi karto dhalashada ka dib waxay kaa caawin kartaa inaad diyaariso. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa isbeddelada shucuurta ee la filayo
• Waan tixgeliyey waxa qoyskeyga/saaxiibaday ay sameyn karaan si ay ii taageeraan
• Waan ogahay sida loo helo taageerada caafimaadkayga shucuureed iyo maskaxeed kadib dhalashada
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

11. Dareenka aniga iyo qoyskayga waa inaan raadinaa ku dar:

• murugo joogto ah/niyadda hoose
• tamar la’aan/dareemid daal aad u daallan
• dareen ah inaan awoodin inaan daryeelo cunugeyga/dareemaheyga oo laga fogeeyo cunugeyga
• dhibaatooyinka ku saabsan isku-darka ama go’aannada
• isbeddelada rabitaanka cuntada
• dareenka dambiilanimada, rajo la’aan ama is-miidaamin
• dhib ku ah ku xirnaashaha cunugeyga
• dhibaatooyinka hurdada ama tamarta ba’an
• luminta xiisaha waxyaabaha aan sida caadiga ah jeclahay
• yeelashada fikrado xunxun oo aanan xakamayn karin ama aan dib u soo laaban karo
• isdilka dareenka ama fikradaha is-dhaawacidda
• ku celcelinta ficilada ama horumarinta cibaado adag.

12. Waxyaabaha la tixgeliyo ka hor intaadan guriga aadin waxaa ka mid ah:

• sida loo sheego haddii ilmahaagu si fiican u quudanayo
• calaamadaha ilmaha aan caafimaad qabin iyo waxa la sameeyo haddii aad walwalsan tahay
• isbeddelada lagu filayo xafaayadda cunuggaaga.

13. Waxyaabaha laga fiirsado marka aad guriga joogtid waxaa ka mid ah:

• dhaqamada hurdada ee aaminka ah (ka hortagga dhimashada dhallaanka ee daran)
• cagaarshow dhallaanka – waa maxay wax caadi ah, iyo waxa u baahan kara qiimeynta xirfadle caafimaad
• baaritaanka dhiiga ee ilmaha dhashay
• daryeelka xudunta iyo daryeelka maqaarka
• maydhida cunuggaaga.

14. Daryeelka umusha ee bulshada waxaa lagu bixiyaa goobo kala duwan iyo koox isku dhafan oo xirfadlayaal caafimaad iyo daryeel bulsheed ah. Waan ka warqabaa adeegyada soo socda:

• daryeelka umusha
• sida loola xiriiro umulisooyinka bulshada maxalliga ah
• sida loola xiriiro booqdaha caafimaadkayga
• sida loo helo taageerada quudinta dhallaanka ee dheeriga ah
• sida loo helo adeegyada xarumaha carruurta ee maxalliga ah
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

15. Masuuliyadeyda dhalashada kadib, waxaa ka mid ah:

• inaad iska diiwaangeliso dhalashada cunugeyga lix toddobaad gudahood
• Ilmahayga ka diiwaan galiyo GP-ga
• u qor jeeg-ka-dambaynta GP-ga lix-sideed toddobaad kadib dhalashada aniga iyo cunugeyga labadaba
• u diyaari tijaabooyin dheeri ah qalliinka GP-ga (Haddii ay ku taliso umulisadayda ama dhakhtarkayga).

16.  Haddii aad qabtid xaalad caafimaad oo horay u jirtay ama haddii aad caafimaad qabtid waqtiga dhalashadaada, waxaa laga yaabaa inaad hayso talooyin caafimaad oo gaar ah oo ay sameeyeen dhakhaatiirtaadu. Calaamadee dhammaan faallooyinka adiga ku quseeya:

• midna
• Waxaan hayaa xaalad caafimaad oo horay u jirtay waxaanan kala hadlay shuruudaha daryeelka dhalmada ka dib dhakhtarkayga iyo umulisada
• Waxaan la kulmay dhibaatooyin/aan fiicnayn oo ku saabsan dhalashada, waan la socdaa saameynta ay tani ku yeelan karto daryeelkayga dhalmada ka dib
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.

17.  Haddii aad leedahay shaqaale ama taageero la magacaabay ama shaqaale bulsheed, miyaad haysaa faahfaahintooda xiriirka? Ma ka warqabtaa taageerada/qorshaha daryeelka aad ka heli doontid mar alla markii aad guriga joogtid. Calaamadee faallooyinka adiga ku quseeya:

• Waan la socdaa oo waxaan hayaa dhammaan faahfaahinta xiriirka ee aan u baahanahay
• Waan la socdaa sida/cidda ka heli doonta taageerada haddii loo baahdo shaqsi ahaan, bulsho, shucuur ahaan, maskax ahaan iyo caafimaad maskaxeed kadib markaan dhalo
• Ma hubo/Waxaan jeclaan lahaa inaan waxbadan ka ogaado.