માતૃત્વમાં સંક્રમણ
Transition to motherhood
Your emotional health
તમારું ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્ય
બાળક હોવું આનંદકારક, રોમાંચક અને લાભદાયી હોઈ શકે છે. જો કે, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અને જન્મ પછી માતાઓ પિતાઓ કાર્ય કરવા અને ખુશ અને ઉત્તેજિત થવા માટે ખૂબ દબાણ હોઈ શકે છે.પિતૃત્વમાં સંક્રમણની વાસ્તવિકતા તદ્દન અલગ છે અને તમને એવી લાગણીઓ અનુભવીને આશ્ચર્ય થશે જેની તમે અપેક્ષા ન કરી હોય. ખાતરી રાખો: નવી માતાઓ અથવા પિતાઓ માટે ચિંતા, હતાશા અથવા ભાવનાત્મક તકલીફ અનુભવવી એ પણ સામાન્ય છે.
પાંચમાંથી એક મહિલા ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અને તેમના બાળકના જન્મ પછીના પ્રથમ વર્ષમાં ભાવનાત્મક મુશ્કેલીઓ અનુભવે છે. આ કોઈને પણ થઈ શકે છે.
Perinatal positivity – a video developed by expert clinicians with local women and charities in North West London
જો તમે આ દરમિયાન ભાવનાત્મક મુશ્કેલીઓનો અનુભવ કરી રહ્યાં હોવ, તો એવું બની શકે છે કે તમે જન્મ પછીના હતાશા અને ચિંતાનો અનુભવ કરી રહ્યાં હોવ. તે બાળકના જન્મ પછી અથવા મહિનાઓ પછી તરત જ થઈ શકે છે. પ્રત્યેક મહિલાને તેની પોતાની રીતે અસર થાય છે પરંતુ કેટલાક સામાન્ય કારણો, લક્ષણો અને શું મદદ કરે છે તે વિશેની સલાહ નીચેની પેજ અને સંબંધિત લિંક્સમાં મળી શકે છે.
Your emotional health and wellbeing after birth
જન્મ પછી તમારું ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારી
Sleep
ઊંઘ
અપૂરતી ઊંઘનો સામનો કરવા માટેની કેટલીક ટીપ્સ:
ગાઠ આરામ
- પાંચથી દસ મિનિટ જેટલો ઓછો ગાઠ આરામ તમને તાજગી આપી શકે છે
- તમે આરામની તકનીકો ઑનલાઇન શીખી શકો છો
- જ્યારે તમારું બાળક સૂઈ જાય ત્યારે સૂવો
- જ્યારે તમારા બાળકને દિવસનો આરામ મળે ત્યારે આરામ કરો
જવાબદારીની વહેંચણી
- જ્યાં શક્ય હોય, રાત્રે જાગવાની જવાબદારી તમારા પાર્ટનર સાથે શેર કરો
- જો તમે તમારા પોતાના પર હોવ, તો જુઓ કે કોઈ મિત્ર અથવા સંબંધી ક્યારેક ક્યારેક તમારા બાળકોને રાતોરાત રાખવા માટે તૈયાર થઈ શકે છે.
અતિશય થાક
- અતિશય થાક અથવા થાકનો સામનો કરવામાં મુશ્કેલી એ જન્મ પછીનું તણાવના લક્ષણો હોઈ શકે છે. જો તમને લાગે કે તમને અથવા તમારા જીવનસાથીને જન્મ પછીનું તણાવના લક્ષણો હોઈ શકે છે, તો કૃપા કરીને તમારી ભાવનાત્મક સુખાકારી પરનો વિભાગ વાંચો.
Returning to exercise
વ્યાયામ પર પાછા ફરો
વ્યાયામએ તંદુરસ્ત જીવનશૈલીનું એક મહત્વપૂર્ણ પાસું છે અને સામાન્ય રીતે તમે વ્યાયામ ફરી શરૂ કરી શકો તે સમય વ્યક્તિગત પસંદગીની બાબત છે. જો તમે સિઝેરિયન કરાવ્યું હોય તો ઓછામાં ઓછા આઠ અઠવાડિયા રાહ જોવી મહત્વપૂર્ણ છે. મોટાભાગની મહિલાઓ વ્યાયામ ફરી શરૂ કરતા પહેલા GP સાથે તેમના છ અઠવાડિયા પછી પ્રસૂતિ પછીની તપાસ થાય ત્યાં સુધી રાહ જોવાનું પસંદ કરે છે.
જ્યારે તમે વ્યાયામ શરૂ કરો છો ત્યારે તે યાદ રાખવું અગત્યનું છે:
- જો દુખાવો થાય તો બંધ કરો
- જો તમને પેલ્વિક(પેડુ) ફ્લોરની કોઈ સમસ્યા હોય તો બંધ કરો, દા.ત., જો તમને કોઈ પેશાબ લિકેજ જણાય અથવા વ્યાયામ દરમિયાન યોનિમાર્ગમાં ભારેપણુંની લાગણી અનુભવાય
- જ્યારે તમે થાકી જાઓ ત્યારે બંધ કરો
- જ્યારે તમે અસ્વસ્થતા અનુભવતા હોવ ત્યારે ક્યારેય વ્યાયામ ન કરો.
Resuming sex and contraception
સેક્સ અને ગર્ભનિરોધક ફરી શરૂ કરો
તમારા બાળકના જન્મ પછી સંભોગ શરૂ કરતા પહેલા તમે અને તમારા જીવનસાથી ખુશ, તૈયાર અને આરામદાયક અનુભવો ત્યાં સુધી રાહ જોવી મહત્વપૂર્ણ છે. તેનો સમય દરેક કપલ માટે અલગ-અલગ હશે. અમુક પરિબળોમાં સંભોગ પહેલાં તમે રાહ જોવાનું પસંદ કરો છો. જો જન્મ શારીરિક અથવા માનસિક રીતે પીડાદાયક હતો, તો તમને સંભોગ કરવા માટે તૈયાર થવામાં વધુ સમય લાગી શકે છે.
કેટલીક મહિલાએ બાળજન્મ પછી સંભોગમાં રૂચિ ગુમાવ્યો છે, ખાસ કરીને જો સ્તનપાન કરાવતી હોય. મોટાભાગે તમારી કામવાસના ધીમે ધીમે તમારા માટે સામાન્ય હતી તે તરફ પાછી આવશે. સતત ઓછી કામવાસના એ જન્મ પછીના ડિપ્રેશન અથવા જન્મ પછીના આઘાતની નિશાની હોઈ શકે છે. મદદ અને સમર્થન ઉપલબ્ધ છે કે કેમ તે જોવા માટે તમારા જીવનસાથી, દાયણ, મિત્રો, પરિવાજનો, આરોગ્ય મુલાકાતી અથવા જીપી સાથે વાત કરવી મદદરૂપ થઈ શકે છે.
ઘણી મહિલાને લાગે છે કે જન્મ પછી સેક્સ પીડાદાયક હોય છે, અને તેઓ કુદરતી રીતે પહેલા કરતા ઓછા લુબ્રિકેટેડ હોય છે. લુબ્રિકન્ટનો ઉપયોગ કરવાથી મદદ મળી શકે છે, જેમ કે તેને હળવાશથી લેવાથી અને તમારા પાર્ટનર સાથે વાતચીત કરવામાં મદદ મળી શકે છે. જો સેક્સ પીડાદાયક બનતું રહે, તો તમે હંમેશા તમારા હેલ્થકેર પ્રોવાઈડરની મદદ લઈ શકો છો. ઘનિષ્ઠતા ઘણા સ્વરૂપો લઈ શકે છે અને તે જરૂરી નથી કે પેનિટ્રેટિવ યોનિમાર્ગ સંભોગનો સમાવેશ થાય છે. ચુંબન, ફોરપ્લે, આલિંગન, પરસ્પર હસ્તમૈથુન, મુખ મૈથુન અને ઘનિષ્ઠ રમતના અન્ય સ્વરૂપો તમારા પર ઓછું દબાણ લાવી શકે છે જ્યારે તમને તમારા જીવનસાથી સાથે જોડવામાં મદદ કરે છે.
જન્મના માત્ર ત્રણ અઠવાડિયા પછી ફરીથી ગર્ભવતી થવું શક્ય છે, પછી ભલે તમને માસિક ન આવ્યા હોય અને તમે સ્તનપાન કરાવતા હોવ, તેથી બિનઆયોજિત ગર્ભાવસ્થાને ટાળવા માટે ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ કરવાનું વિચારવું મહત્વપૂર્ણ છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે બાળકના જન્મના 12 મહિનાની અંદર ફરીથી ગર્ભવતી થવાથી તમારા નાના, અકાળ અથવા તો મૃત્યુ પામેલા બાળકની શક્યતા વધી શકે છે.
કેટલાક પ્રસૂતિ એકમો હોસ્પિટલમાંથી ઘરે રજા આપતા પહેલા ગર્ભનિરોધક સપ્લાય કરવામાં સક્ષમ છે. તમારી સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન તમારી દાયણ તમારા વિકલ્પો વિશે ચર્ચા કરશે કારણ કે તમારું બાળક આવે તે પહેલાં તેમના વિશે વિચારવું વધુ સરળ છે. બાળકોને સમય લાગી શકે છે અને ઘરે એકવાર વિશ્વાસપાત્ર ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ કરવો મુશ્કેલ બની શકે છે. નીચે સૂચિબદ્ધ બધી પદ્ધતિઓ સ્તનપાન દરમિયાન સલામત છે. તમારા પ્રસૂતિ એકમમાં હાલમાં શું ઉપલબ્ધ છે તેની માહિતી માટે તમારી દાયણને પૂછો.
ઇન્ટ્રાઉટેરિન ગર્ભનિરોધક આયોજિત (વૈકલ્પિક) સિઝેરિયન વિભાગમાં દાખલ કરી શકાય છે. જન્મ પછી તમારા ગર્ભાશયમાં ઉપકરણ (કોઇલ) દાખલ કરવામાં આવે છે અને પ્રકાર (હોર્મોનલ અથવા નોન-હોર્મોનલ) પર આધાર રાખીને 5 થી 10 વર્ષ માટે વિશ્વસનીય ગર્ભનિરોધક પ્રદાન કરી શકે છે.
ઇમ્પ્લાન્ટ, જે તમારા ઉપલા હાથની ચામડીની નીચે નાખવામાં આવેલ માચીસ ના આકાર ની સળિયા છે, તે ડિસ્ચાર્જ પહેલાં પણ મૂકી શકાય છે. પ્રત્યારોપણ ધીમે ધીમે પ્રોજેસ્ટોજેન હોર્મોન મુક્ત કરે છે અને 3 વર્ષ માટે વિશ્વસનીય ગર્ભનિરોધક પ્રદાન કરે છે. લોંગ-એક્ટિંગ રિવર્સિબલ ગર્ભનિરોધક (LARC) તરીકે ઓળખાતી આ પદ્ધતિઓનો ફાયદો એ છે કે તમારે દરરોજ ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ કરવાનું યાદ રાખવાની જરૂર નથી અને તેથી નિષ્ફળતાનો દર ઘણો ઓછો છે. ઇન્ટ્રાઉટેરિન ગર્ભનિરોધક અને ઇમ્પ્લાન્ટ બંને તમારી GP પ્રેક્ટિસ અથવા સ્થાનિક કુટુંબ આયોજન/જાતીય સ્વાસ્થ્ય સેવાઓ પર કોઈપણ સમયે દૂર કરી શકાય છે.
વૈકલ્પિક રીતે, માત્ર પ્રોજેસ્ટોજન ગોળીઓનો છ મહિનાનો પુરવઠો અથવા માત્ર પ્રોજેસ્ટોજન ઈન્જેક્શન કે જે 13 અઠવાડિયા માટે ગર્ભનિરોધક પ્રદાન કરે છે તે કરી શકાય છે. આ બંને પદ્ધતિઓનો નિષ્ફળતાનો દર ખૂબ જ ઊંચો છે જો તે ભલામણ મુજબ લેવામાં ન આવે, ઉદાહરણ તરીકે જો તમે ગોળીઓ લેવાનું ભૂલી જાઓ અથવા જ્યારે તે બાકી હોય ત્યારે તમારું આગલું ઇન્જેક્શન પ્રાપ્ત ન કરો. તમારી GP પ્રેક્ટિસ અથવા સ્થાનિક કુટુંબ આયોજન અથવા જાતીય આરોગ્ય ક્લિનિક તમને આ પદ્ધતિઓનો વધુ પુરવઠો પ્રદાન કરી શકે છે.
તમારા માટે કઈ પદ્ધતિ યોગ્ય હોઈ શકે તે નક્કી કરવામાં તમારી મદદ કરવા માટે તમારી મિડવાઈફને દરેક પદ્ધતિના ફાયદા અને ગેરફાયદા વિશે પૂછો.
અહીં વધુ જાણો:
Sex and contraception after birth
When can we have sex again after birth?
Sepsis after birth
જન્મ આપ્યા પછી સેપ્સિસ (ચામડી ઉપર ગડગૂમડનો સડો)
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અને/અથવા તમારા બાળકના જન્મ પછી ચેપને ક્યારેય દુર્લક્ષ ન કરવો જોઈએ. કેટલાક ચેપ સેપ્સિસ તરીકે ઓળખાતી વધુ ગંભીર પરિસ્થિતિમાં વધી શકે છે, જ્યાં ચેપ લોહીના પ્રવાહમાં અને આખા શરીરમાં ફેલાઈ જાય છે. જો ઉપચાર ન કરવામાં આવે તો સેપ્સિસ આઘાત, કોઈ પણ અંગ નકામું થઇ શકે છે અને મૃત્યુ થઇ શકે છે. જ્યારે મોટાભાગની મહિલાઓ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અથવા પછી ચેપ અથવા સેપ્સિસથી પીડાતી નથી, જો તેઓ કરે તો તેને ઓળખી કાઢવાની અને ઝડપથી ઉપચાર કરાવવાની જરૂર હોય છે.
સેપ્સિસના લક્ષણો
ચેપના પ્રથમ લક્ષણો સામાન્ય રીતે તમારા ટેમ્પરેચર, હાર્ટ રેટ અને શ્વાસમાં વધારો થવા લાગે છે. તમે અસ્વસ્થ પણ મહેસુસ કરી શકો છો, શરદી અને ફ્લૂ જેવા લક્ષણો અને તમારા પેટ અને/અથવા ઝાડામાં ચિંતાજનક દુખાવો થઈ શકે છે. સેપ્સિસ ખૂબ જ ઝડપથી પ્રગતિ કરી શકે છે તેથી જો તમે તમારા સ્વાસ્થ્ય વિશે ચિંતિત હોવ તો સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અથવા બાળજન્મ પછી ચેપ કેવી રીતે અટકાવી શકાય છે?
સારી વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા મદદરૂપ થાય છે. આમાં નિમ્નલિખિતનો સમાવેશ થઈ શકે છે: દૈનિક સ્નાન, સારી રીતે હાથ ધોવા અને સૂકવવા, પેરીનેલ એરિયા (યોનિ અને પાછળના માર્ગની વચ્ચે) સ્વચ્છ, શુષ્ક રાખવું અને પ્રસૂતિ/સેનિટરી પેડ્સને વારંવાર બદલવું આવી તમામ બાબતોનો સમાવેશ થાય છે. શૌચાલયમાં જતા પહેલા અને પછી અને પ્રસૂતિ/સેનિટરી પેડ બદલતા પહેલા તમારા હાથ ધોવા મહત્વપૂર્ણ છે.મને ચેપ અથવા સેપ્સિસ થવાની સંભાવના ક્યારે હોઈ શકે છે?
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અથવા તમારા બાળકના જન્મ પછી સેપ્સિસ થઈ શકે છે. નિમ્નલિખિત સંજોગોમાં ચેપ લાગવાનું જોખમ વધી જાય છે:- ગર્ભપાત અથવા ERPC થયા પછી (ERPC – ગર્ભાધાનના જાળવી રાખેલા ઉત્પાદનોને કાઢી નાખવું એ ગર્ભાશયમાંથી પેશીઓને હટાવાની સર્જિકલ પ્રક્રિયા છે)
- મેમ્બ્રેનનું અકાળ ભંગાણ (જ્યારે તમારું બાળક જન્મે તે પહેલાં પાણી બહાર નીકળી જાય છે)
- જો તમારા બાળકના જન્મના 24 કલાકથી વધુ સમય પહેલાં તમારું પાણી બહાર નીકળી જાય છે
- જો તમને પેશાબમાં ચેપ (UTI) થયો હોય
- જો તમારા બાળકનો જન્મ સમય પહેલા/વહેલો થયો હોય (તેની નિયત તારીખ પહેલા)
- તમારા બાળકને જન્મ આપ્યા પછી – ગંભીર ચેપનો વિકાસ થવાનો આ સૌથી સામાન્ય સમય છે; વિશેષ રીતે જો તમે તમારા બાળકને ઇમરજન્સી સિઝેરિયન વિભાગ દ્વારા, ફોર્સેપ્સ અથવા વેક્યૂમ ડિલિવરી દ્વારા, અથવા જો તમને પેરીનેલ જખમ અથવા એપિસોટોમી હોય તો).
મારે ક્યારે દાયણ અથવા ડૉક્ટર પાસે જવું જોઈએ?
જો તમને સમસ્યા હોય, અસ્વસ્થ હોવ અને/અથવા જો તમને નિમ્નલિખિત માંથી કોઈ પણ લક્ષણો જણાય તો તમારે તમારા GP અથવા પ્રસુતિ યૂનિટનો સંપર્ક કરવો જોઈએ:- પેશાબ કરતી વખતે દુખાવો/બળતરા અથવા પેશાબ કરવા માટે જોર લાગવું પડે, આ પેશાબની નળીઓનો વિસ્તાર ચેપનું લક્ષણ હોઈ શકે છે
- યોનિમાર્ગ સ્રાવ જે દુર્ગંધયુક્ત અને/અથવા અસામાન્ય રંગનો હોઈ શકે છે, આ જનન માર્ગના ચેપ (યોનિ/ગર્ભાશયના ચેપ) ની નિશાની હોઈ શકે છે.
- પેટનો દુખાવો જે સાદા એનાલેસીયાથી ઠીક થતો જણાતો નથી, આ ગર્ભાશય/જખમના ચેપ અથવા ફોલ્લાની નિશાની હોઈ શકે છે.
- ઠંડી લાગવી, ફલૂના પ્રકારના લક્ષણો અથવા ચક્કર અને અસ્વસ્થતા અનુભવવી
- ઝડપી શ્વાસ લેવો અથવા શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી
- ધબકારા ઝડપી થવા
- ગળફા સાથે અથવા તેની સાથે સતત ઉધરસ, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અથવા છાતીમાં દુખાવો એ છાતીમાં ચેપ અથવા પલ્મોનરી એમબોલિઝમ (ફેફસામાં લોહીની ગંઠાઈ) ની નિશાની હોઈ શકે છે.
- એક જખમ જે સારી રીતે રૂઝાઈ રહ્યો નથી, તૂટી ગયો છે અથવા લાલ થઈ ગયો છે
- સ્તનના એક ભાગમાં તીવ્ર દુખાવો
- ઝાડા
- યોનિમાર્ગ રક્તસ્રાવમાં (તમારા બાળકના જન્મ પછી) અચાનક વધારો.
Recovery from caesarean birth
સિઝેરિયન જન્મથી રિકવરી
સિઝેરિયન પછી તમને થોડા દિવસો સુધી દુખાવો અને સોજોનો અનુભવ થઇ શકે છે. પીડામાં મદદ માટે, પ્રારંભિક અને હળવા હલન-ચલન સાથે સંયોજનમાં નિયમિત દર્દ નિવારકની સૂઝાવ આપવામાં આવે છે.
તમારા સિઝેરિયન ઘાની સંભાળ લેતા પહેલા હંમેશા તમારા હાથ ધોવા.
તમારા ડાઘને સાજા થવામાં છ અઠવાડિયા જેટલો સમય લાગશે, અને સાજા થવામાં મદદ કરવા માટે તમારે આ કરવું જોઈએ:
- સંક્રમણના કોઈ પણ નિશાની માટે જુઓ જેમ કે તીવ્ર દુખાવો, ઘા છૂટો પડવો, લાલાશ, પરુ નીકળવું અને રક્તસ્ત્રાવ
- દરરોજ સ્નાન કરો અથવા શૉવર લો અને તમારી ચીરાની જગ્યાને હળવા હાથે ગરમ પાણીથી સાફ કરો અને સૂકવી દો
- જ્યારે શક્ય હોય ત્યારે ડાઘને સૂકા રાખો અને હવાના સંપર્કમાં રાખો
- ઢીલા, આરામદાયક કપડાં અને સુતરાઉ અન્ડરવેર પહેરો
- તમારા બાળક કરતાં ભારે વસ્તુ ઉપાડવાનું ટાળો.
Spontaneous Coronary Artery Dissection (SCAD) after birth
ગર્ભાવસ્થા પછી સ્પૉન્ટેન્યસ (સ્વયંસ્ફુરિત) કોરોનરી આર્ટરી ડિસેક્શન (SCAD).
SCAD એ એક દુર્લભ પરંતુ ગંભીર હૃદયની સ્થિતિ(સમસ્યા) છે જે કોરોનરી (હૃદય) ધમનીમાં ફાટી જવું અથવા લિસોટોનું કારણ બને છે જેના પરિણામે બ્લૉકેજ થાય છે જે સામાન્ય રક્ત પ્રવાહને અટકાવે છે. તે હાર્ટ એટેક, હાર્ટ ફેલ્યોર અથવા કાર્ડિયાક અરેસ્ટનું કારણ બની શકે છે અને તે જીવલેણ બની શકે છે.
SCAD ગર્ભાવસ્થા પછી અને તમે જન્મ આપ્યાના અઠવાડિયા અને મહિનાઓ દરમિયાન થઈ શકે છે. લક્ષણોમાં સામેલ હોઈ શકે છે:
- મધ્ય છાતીમાં દુખાવો
- હાથનો દુખાવો અથવા નિષ્ક્રિયતા આવે છે
- જડબા, પીઠ અથવા ખભામાં દુખાવો
- ઉબકા
- પરસેવો
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
Epilepsy
એપીલેપ્સી(વાઈ)
જો તમે નવા બાળકના માતા-પિતા હોવ તો એપીલેપ્સી(વાઈ) સાથે જીવવું પડકારજનક બની શકે છે. જો તમારા જન્મ પછીના સમયગાળામાં અને પ્રથમ વર્ષ સહિત તમારા વાઈમાં કોઈ ફેરફાર હોય તો કૃપા કરીને તમારી દાયણ અથવા GP સાથે વાત કરો. તમારી અને તમારા બાળકની દેખભાળ કરવા વિશે વધુ માહિતી માટે નીચેની સંબંધિત લિંક્સ જુઓ.
