નેપી સામગ્રી

નવજાત શિશુનું મળ અને પેશાબ
દિવસ 1નવજાત શિશુનું પ્રથમ મળ	દિવસ 2-3હળવા લીલા બદલાવું	દિવસ 4-5પીળો
શિશુની ઉંમર	ભીની નેપ્પી	ગંદી નેપ્પી
1-2 દિવસ	1-2 અથવા વધુ	1 અથવા વધુ ઘેરો લીલો/કાળો
3-4 દિવસ	3 અથવા વધુ ભારે બની રહ્યું છે	2 અથવા વધુ લીલો/બદલતો
4-5 દિવસ	5 અથવા વધુ અને ભારે	2 અથવા વધુ પીળો, ઢીલું થઈ જવું
5-6 દિવસ	6 અથવા વધુ અને ભારે	2 અથવા વધુ પીળો, પાણીયુક્ત, મેલુંઘેલું દેખાવ

તમારા બાળકનું પેશાબ (ઝીણું) અને મળ (પૂ) બતાવી શકે છે કે શું તમારા બાળકને પૂરતું દૂધ મળી રહ્યું છે. તમારું બાળક જેટલું દૂધ પીશે તેટલું વધુ પેશાબ તમારું બાળક વધુ કરશે. જો તમારું બાળક ઘણું સ્પષ્ટ પેશાબ કરી રહ્યું હોય, તો આ એક સંકેત છે કે તેને પૂરતું દૂધ મળ્યું છે. પેશાબનું ઉત્પાદન ધીમે ધીમે 6-7 દિવસ સુધી વધે છે, જ્યારે 24 કલાકમાં તેમને ઓછામાં ઓછા છ ભારે ભીના નેપ્પી હોવા જોઈએ. જેમ-જેમ તમારું બાળક જન્મ પછીના પ્રથમ થોડા દિવસોમાં દૂધ પીવે છે અને પચાવે છે, તેમ તેમ ઘેરો, કાળો ચીકણો મેકોનિયમ સરસવના પીળા રંગના સ્ટૂલ (મળ)માં બદલાય છે. જો તમારા બાળકને જન્મના પહેલા ચોવીસ કલાકમાં મેકોનિયમ(શિશુનું મળ) પસાર ન થયું હોય, તો તમારે તમારી દાયણ અથવા GP સાથે વાત કરવી જોઈએ.જો 3 દિવસે મળ હજુ પણ ઘેરો કાળો હોય, તો આ સૂચવે છે કે તેને પૂરતું દૂધ મળતું નથી. જો તમારા બાળકનું પેશાબ અથવા મળ ઉપરના કોષ્ટક મુજબ વધતું/બદલતું ન હોય તો તરત જ તમારી દાયણ સાથે વાત કરો. કેટલાક બાળકો તેમના પેશાબમાં નારંગી/લાલ પદાર્થ (યુરેટ) પસાર કરશે. જો તમે પ્રથમ બે દિવસ પછી આ જોશો તો તમારી મિડવાઇફ સાથે વાત કરો. જો તમારી પાસે બાળકી છે, તો તમે નોંધ કરી શકો છો કે તેણીને નાનો ‘સ્યુડો પીરિયડ’ છે. તમારા હોર્મોન્સનું ઉપાડ કે જે તેણીને ગર્ભાશય દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે તે થોડી માત્રામાં યોનિમાર્ગ રક્તસ્રાવનું કારણ બની શકે છે. આ સંપૂર્ણપણે સામાન્ય છે.

મોં (મોઢામાં) માં થતાં છાલા

મોં માં છાલા પડવા એ મોઢામાં થતું એક સામાન્ય ફંગલ સંક્રમણ છે. જો તે જાતે જ મટતા નથી તો તેની સારવાર સરળતાથી અને ઝડપથી કરી શકાય છે.

મારાબાળકનેછાલા છેકેકેમતેહુંકેવીરીતેજાણીશકું?

• તમારા બાળકના ગાલ, પેઢા અને તાળવા પર સફેદ નિશાન અથવા પેચ (ડાઘ)માટે જુઓ. આડાઘ દૂધના નિશાન જેવા દેખાઈ શકે છે, પરંતુ જો તમે તેને ઘસશો તો નીચે એક ચામડી વગરની (ખરબચડી) જગ્યા હશે.
• સ્તનપાન કરાવતી વખતે તમારું બાળક ગડબડ(રમત)કરી શકે છે અથવા સ્તનપાન માટે અથવા બોટલ માટે ઇનકાર પણ કરી શકે છે.
• કેટલીક વાર બાળકોને જ્યારે મોઢામાં છાલા થયા હોય ત્યારે નેપી રેશ થઈ જાય છે. તેનાની ઊભી થયેલી ફોલ્લીઓ સાથે લાલ અથવા ચમકતું ગુલાબી દેખાઈ શકે છે અને તમને લાગશે કે રેશને મટાડવા માટે માનક નેપી રેશ ક્રીમ અસરકારક નથી.
• જો તમે સ્તનપાન કરાવતા હોવ તો તમે જોશો કે તમારા સ્તનની નિપલ્સ પર લાલ અને ચીરા વાળા છાલા થઈ ગયા છે, જે તે પીડાદાયક બની ગયા છે.

અમને કઈ સારવાર મળશે?

તમારા GP અથવા આરોગ્ય તપાસનીસ એન્ટિફંગલ સારવાર સૂચવી શકે છે. સારવારનો પ્રકાર તમારા બાળકની ઉંમર પર આધાર રાખશે. સારવારનો એક કોર્સ સામાન્ય રીતે 7 દિવસ ચાલે છે. જો એક અઠવાડિયા પછી કોઈ સુધારો થતો નથી, તો વધુ સલાહ માટે તમારાGPને પૂછો.

• જો તમને તમારા સ્તન પર છાલા છે, તો GP તમારા માટે પણ દવા લખશે.

હું છાલાને કેવી રીતે અટકાવી શકું?

• જેમ-જેમ તમારા બાળકની રોગ પ્રતિકારક શક્તિનો વિકાસ થાય છે તેમ-તેમ સામાન્ય રીતે મોં માં છાલાની સમસ્યા ઓછી બની જશે.
• બોટલ, સુધર અને અન્ય સ્તનપાન ઉપકરણોને જંતુરહિત કરતી વખતે વધારાની કાળજી લો.
• જો તમને હજુ પણ છાલા છે, તો સ્તનપાન કરાવ્યા પછી તમારા સ્તનોને ધોઈ લો. વધુ સંક્રમણ ટાળવા માટે સાદા પાણીનો ઉપયોગ કરો, તેને થપથપાવીને કોરી કરો અને કોઈ પણ નિર્ધારિત ઉપચાર કરો.
• ફરીથી સંક્રમણ અટકાવવા માટે, ખાતરી કરો કે તમારા હાથ માટે તમે સ્તનપાન કરાવતા પહેલા અને પછી, અને તમારા બાળકની નેપી બદલતા પહેલા અને પછી અલગ-અલગ ટુવાલ રાખો.

આંખોની દેખભાળ

જ્યાં સુધી તમારા બાળકને ચેપ ન લાગે ત્યાં સુધી તમારા બાળકની આંખોની કોઈ ખાસ સફાઈની આવશ્યકતા નથી. જો કે, આંખની ચીકણી, લાલાશ અથવા સ્રાવના કોઈ પણ નિશાની માટે જુઓ. આ કોઈ દેખીતા કારણ વગર થઈ શકે છે પરંતુ એક અથવા બંને આંખોમાં પીળા સ્રાવ તરીકે દેખાઈ શકે છે. જો આવું થાય, તો કૃપા કરીને તમારી દાયણ અથવા આરોગ્ય તપાસનીશને જાણ કરો, જે આંખ(ઓ)માંથી સ્વૉબ(સફાઈ કરવાનું કે લૂછવાનું પોતું કે કૂચો) કરી શકે છે અને/અથવા તમારા ડૉક્ટરને સારવાર સૂચવવા માટેની વ્યવસ્થા છે.

સામાન્ય બાળકની સમસ્યાઓ

સોજો અને લિસોટો

નવજાત શિશુઓને સામાન્ય રીતે તેમના માથા પર થોડો સોજો (કેપુટ) અને/અથવા લિસોટો હોય છે. આ તેમના જન્મ દરમિયાન દબાવાવું અને દબાણનું પરિણામ હોઈ શકે છે અને ઘણીવાર આ ટૂંક સમયમાં ગાયબ થઈ જાય છે. આસિસ્ટેડ વેન્ટાઉસ અથવા ફોર્સેપ્સના જન્મ સાથે બમ્પ્સ અને ઉઝરડા થવાની શક્યતા વધુ હોય છે અને તે માથાની એક અથવા બંને બાજુએ થઈ શકે છે. કેટલીકવાર, આ અઠવાડિયા સુધી ટકી શકે છે પરંતુ કોઈ પણ સારવારની જરૂર વગર કુદરતી રીતે ઉકેલાઈ જશે.

રિફ્લક્સ (પોસેટિંગ)

રિફ્લક્સ એ શબ્દ છે જ્યારે શિશુના પેટની કેટલીક સામગ્રી પેટમાંથી બહાર આવે છે અને મોંમાં જાય છે. પેટની સામગ્રી એસિડિક હોય છે જે બળતરા અને અસ્વસ્થતાનું કારણ બની શકે છે. આનાથી તમારું શિશુ લાંબા સમય સુધી રડે છે, તેની પીઠ પર કમાન લગાવી શકે છે અને દૂધ પીવાનું ઇનકાર કરી શકે છે. મોટાભાગના બાળકો માટે આ સામાન્ય છે અને સામાન્ય રીતે તે જાતે જ સારું થઈ જાય છે.

જો આવું થાય તો શું મારે મદદ લેવી જોઈએ?

• જો તમારું શિશુ વધુ પડતું ઉલટી કરવાનું શરુ કરી દે છે અથવા દૂધ ઉપર લઈને આવે છે જે લીલા, પીળા લીલા રંગનો છે અથવા એવું લાગે છે કે તેમાં લોહી છે તો તમારે સલાહ લેવી જોઈએ.
• જો તમારા બાળકને તાવ આવે છે, ખૂબ ઊંઘ આવે છે, ઝાડા થાય છે, ઉંચા અવાજે રડતું હોય, એવું લાગે કે ગળું દબાયેલું છે અથવા મળ (પૂ) કાળો દેખાતો હોય અથવા તેમાં લોહી હોય તો મદદ મેળવો.
• જો છ મહિનાની ઉંમર પછી રિફ્લક્સ શરૂ થાય, તો તમારા GPની મદદ લો.

મારા બાળકની સહાયતા કરવા હું શું કરી શકું?

• શક્ય તેટલી વહેલી તકે સ્તનપાનની સલાહ મેળવો.
• જો બોટલથી દૂધ પીવડાવો છો, તો તમારા બાળકને વધુ વારંવારના અંતરાલમાં ઓછી માત્રામાં દૂધ આપો – થોડું અને વારંવાર.
• તમારા બાળકને દૂધ પીવડાવતી કરતી વખતે વારંવાર ઓડકાર કરો અને તેને ઓછામાં ઓછી 30 મિનિટ સુધી સીધો રાખો.
• દૂધ પીવડાવ્યા પછી તરત જ કારની બેઠકોનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો.
• પેટની આસપાસ ચુસ્ત હોય તેવા કપડાં અથવા નેપી ટાળો.
• તમામ પ્રકારના ધુમાડાના સંપર્કમાં આવવાનું ટાળો, કારણ કે આ તમારા બાળકને ચીડિયા બનાવી શકે છે.

નવજાત(શિશુ) કમળો

નવજાત કમળો એ એક સામાન્ય સ્થિતિ (સમસ્યા) છે જે જન્મના બે થી ત્રણ દિવસ પછી દેખાય છે, અને ચહેરા, શરીરના ઉપરના ભાગમાં અને ઘણીવાર આંખોના સફેદ રંગની ચામડીના પીળા રંગ તરીકે નોંધવામાં આવે છે. જો તમારા શિશુને પ્રથમ 24 કલાકમાં કમળો થઈ જાય, તો આ સામાન્ય નથી, અને તમારા શિશુને તાત્કાલિક તબીબી સમીક્ષાની આવશ્યકતા હશે. કમળો બિલીરૂબિન તરીકે ઓળખાતા પદાર્થને કારણે થાય છે, જે લાલ રક્ત કોશિકાઓના ઝડપી ભંગાણના ઉત્પાદન તરીકે તમારા શિશુના લોહીમાં બને છે. શિશુના જન્મ પછી તેમના લીવરને બિલીરૂબિનને અસરકારક રીતે તોડી પાડવા માટે પૂરતો પરિપક્વ થવામાં થોડો સમય લાગી શકે છે, આમ નવજાતને કમળો થાય છે. નવજાત કમળો સામાન્ય છે અને સામાન્ય રીતે 10-14 દિવસમાં સ્વયંભૂ ઉકેલાઈ જાય છે. થોડી સંખ્યામાં શિશુ કમળો વિકસાવશે જે નોંધપાત્ર છે અને ખાસ લાઇટ હેઠળ હોસ્પિટલમાં ફોટોથેરાપી સારવારની જરૂર છે. કમળો શિશુઓને ઊંઘમાં અને ખવડાવવા માટે અનિચ્છા બનાવી શકે છે, જે ડિહાઇડ્રેશન તરફ દોરી જાય છે જે કમળોને વધુ ખરાબ કરી શકે છે. જો તમને લાગે કે તમારા શિશુને કમળો છે, તો ઓછામાં ઓછા દર ત્રણ કલાકે નિયમિત ફીડ આપવી મહત્વપૂર્ણ છે. તપાસો કે તમારું શિશુ સારી રીતે દૂધ પીવે છે. જો તમે તમારા શિશુના કમળા વિશે ચિંતિત હોવ, અથવા જો તમે જોયું કે તમારા શિશુની સ્ટૂલ (મળ)નિસ્તેજ/સફેદ છે, તો તમારી સામુદાયિક દાયણ સાથે વાત કરો અથવા સલાહ માટે NHS 111 પર કૉલ કરો.

ત્વચા પર ફોલ્લીઓ

તંદુરસ્ત નવજાત શિશુઓને જીવનના પ્રથમ કે બે અઠવાડિયામાં ત્વચા પર ફોલ્લીઓ થવી સામાન્ય બાબત છે. આ ફોલ્લીઓ એરિથેમા ટોક્સિકમ નિયોનેટોરમ તરીકે ઓળખાય છે. તે લાંબા ગાળાની સમસ્યાઓનું કારણ નથી અને તેને સારવારની જરૂર નથી. તાવ અથવા ખંજવાળ વિના ફોલ્લીઓ માટે નીચેની લિંકમાં નીચે સ્ક્રોલ કરો અને નવજાત બાળકોમાં સામાન્ય, હાનિકારક ફોલ્લીઓની છબીઓ જોવા માટે.

સ્તનો અને જનનાંગો

નવજાત શિશુના સ્તનો(છાતી)માં થોડો સોજો આવવો સામાન્ય બાબત છે અને તે છોકરો હોય કે છોકરી, તેમાંથી થોડું દૂધ નીકળી શકે છે. નવજાત શિશુઓના જનનાંગો મોટાભાગે સોજી ગયેલા દેખાય છે પરંતુ થોડા અઠવાડિયામાં તે તેમના શરીરના પ્રમાણમાં દેખાશે. છોકરીઓને ક્યારેક તેમની યોનિમાર્ગમાંથી વાદળછાયું સ્રાવ હોય છે અને તેને ગર્ભાશય દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલા તમારા હોર્મોન્સના ઉપાડને કારણે ‘કૃત્રિમ માસિક’ તરીકે ઓળખાતા રક્તસ્રાવની થોડી માત્રા થઈ શકે છે. આ સામાન્ય છે, જો કે, જો તમે ચિંતિત હોવ તો દાયણ સાથે વાત કરો.