માતૃત્વમાં સંક્રમણ

માતૃત્વની ખોટી માન્યતા

બાળકને જન્મ આપવો એ સૌથી ઉત્સાહિત અને સુખી અનુભવોમાંનો એક માનવામાં આવે છે જે તમે ક્યારેય મેળવશો. મહિલાઓ તેમની ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ‘ખીલવાની’ અપેક્ષા રાખે છે અને તરત જ તેમના બાળકના પ્રેમમાં પડે છે. સમાજ બાળકના જન્મની ઉજવણી, પરિપૂર્ણતા અને આશાના સમય તરીકે જુએ છે. તેથી મહિલાને આ રીતે કાર્ય કરવા અને અનુભવવા માટે ખૂબ દબાણ હોય છે.

માતૃત્વ વિશે હકીકત

અનેકવાર હકીકત બિલકુલ જુદું હોય છે અને તમને એવી લાગણીઓ અનુભવીને આશ્ચર્ય થશે જેની તમે અપેક્ષા ન કરી હોય. બાળકના જન્મના તમને થાક અને બેચેની અનુભવી શકે છે, તેમજ માતા બનવાના પરિણામે તમારા જીવનમાં અચાનક આવેલા ફેરફારોથી આઘાત અનુભવી શકે છે. અપેક્ષિત સુખને બદલે, ઘણી મહિલાઓ બાળક દ્વારા લાવવામાં આવતી માંગના નવા સમૂહ સાથે સંઘર્ષ કરે છે, સ્વતંત્રતા અને નિયમિતતાનો અભાવ, તેમજ ઘરની અંદર કામના લાંબા કલાકો.

માતૃત્વમાં સંક્રમણ

માતૃત્વની અવસ્થા શારીરિક, ભાવનાત્મક અને સામાજિક ફેરફારો સાથે અનુકૂલનનો સમાવેશ થાય છે અને આપણા સમાજમાં આ માટે બહુ ઓછું સમર્થન કે તૈયારી છે. તેથી: મોટાભાગની માતાઓ તેમની નવી ભૂમિકાને સમાયોજિત કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવે છે અને માંગણીઓથી ભરાઈ જાય છે. માતૃત્વ વિશેની ખોટી માન્યતાઓ અવાસ્તવિક અપેક્ષાઓ બનાવી શકે છે. તેથી: જ્યારે સમસ્યાઓ આવે ત્યારે અવાસ્તવિક અપેક્ષાઓ નિષ્ફળતાની લાગણી તરફ દોરી જાય છે. “મને યાદ છે કે કોઈએ મને ચેતવણી આપી હોત કે શરૂઆતમાં તે કેટલું મુશ્કેલ હશે, પરંતુ પછી મને સમજાયું કે જો તેઓ હોત તો પણ તે મને તૈયાર ન કરી શક્યો હોત.”

તમારું ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્ય

બાળક હોવું આનંદકારક, રોમાંચક અને લાભદાયી હોઈ શકે છે. જો કે, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અને જન્મ પછી માતાઓ પિતાઓ કાર્ય કરવા અને ખુશ અને ઉત્તેજિત થવા માટે ખૂબ દબાણ હોઈ શકે છે.પિતૃત્વમાં સંક્રમણની વાસ્તવિકતા તદ્દન અલગ છે અને તમને એવી લાગણીઓ અનુભવીને આશ્ચર્ય થશે જેની તમે અપેક્ષા ન કરી હોય. ખાતરી રાખો: નવી માતાઓ અથવા પિતાઓ માટે ચિંતા, હતાશા અથવા ભાવનાત્મક તકલીફ અનુભવવી એ પણ સામાન્ય છે. પાંચમાંથી એક મહિલા ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અને તેમના બાળકના જન્મ પછીના પ્રથમ વર્ષમાં ભાવનાત્મક મુશ્કેલીઓ અનુભવે છે. આ કોઈને પણ થઈ શકે છે. જો તમે આ દરમિયાન ભાવનાત્મક મુશ્કેલીઓનો અનુભવ કરી રહ્યાં હોવ, તો એવું બની શકે છે કે તમે જન્મ પછીના હતાશા અને ચિંતાનો અનુભવ કરી રહ્યાં હોવ. તે બાળકના જન્મ પછી અથવા મહિનાઓ પછી તરત જ થઈ શકે છે. પ્રત્યેક મહિલાને તેની પોતાની રીતે અસર થાય છે પરંતુ કેટલાક સામાન્ય કારણો, લક્ષણો અને શું મદદ કરે છે તે વિશેની સલાહ નીચેની પેજ અને સંબંધિત લિંક્સમાં મળી શકે છે.

પોસ્ટપાર્ટમ સાયકોસિસ (PP)

પોસ્ટપાર્ટમ સાયકોસિસ (PP) એ એક ગંભીર માનસિક બીમારી છે જે સામાન્ય રીતે બાળના જન્મ પછીના પ્રથમ થોડા દિવસો અથવા અઠવાડિયામાં થાય છે. તે બેબી બ્લૂઝ અથવા જન્મ પછીના માનસિક ઉદાસીનતાથી અલગ છે અને તેને મેડિકલ ઇમર્જન્સી તરીકે ગણવામાં આવવી જોઈએ. લક્ષણો સામાન્ય રીતે જન્મ આપ્યા પછી થોડા અઠવાડિયામાં તદ્દન અચાનક શરૂ થાય છે. લક્ષણોમાં સામેલ છે:

• ભ્રામકતા
• ભ્રમ – વિચારો અથવા માન્યતાઓ જે સાચા હોવાની શક્યતા નથી
• મેનિક મૂડ – ખૂબ વાત કરવી અથવા વધુ પડતો વિચારવું, ઉચ્ચ અથવા વિશ્વની ટોચ પર અનુભવવું
• નીચા મૂડ – હતાશાના લક્ષણો, પીછેહઠ અથવા રડતું, ઊર્જાનો અભાવ, ભૂખ ન લાગવી, ચિંતા અથવા ઊંઘમાં તકલીફ થવી
• અંકુશ ગુમાવવી
• શંકાસ્પદ અથવા ભયભીત લાગણી
• બેચેની
• ખૂબ જ મૂંઝવણ અનુભવે છે
• એવી રીતે વર્તવું જે પાત્રની બહાર છે.

PP તમારા અને તમારા પ્રિયજનો માટે એક ભારે અને ભયાનક અનુભવ હોઈ શકે છે અને શક્ય તેટલી વહેલી તકે મદદ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે. બાયપોલર ડિસઓર્ડર (દ્વિધ્રુવી અવ્યવસ્થા) જેવી માનસિક બીમારીનો ઈતિહાસ વાળી મહિલાઓને ખાસ કરીને PP થવાનું જોખમ વધારે હોય છે, જો કે PP વિકસે છે તેમાંથી અડધી મહિલાઓને માનસિક બીમારીનો કોઈ ઈતિહાસ નથી. PP ના લક્ષણો ખૂબ જ ઝડપથી ખરાબ થઈ શકે છે, તેથી તેને મેડિકલ ઇમર્જન્સી તરીકે ગણવામાં આવે છે અને સામાન્ય રીતે હોસ્પિટલમાં સારવારની જરૂર પડે છે. જો તમે PP ના લક્ષણો અનુભવી રહ્યા હો, તો 999 પર કૉલ કરો. યોગ્ય સમર્થન સાથે, મોટાભાગની સ્ત્રીઓ PP થી સંપૂર્ણ સ્વસ્થ થઈ જાય છે. રિકવરી (સાજા થવામાં) સમય લાગે છે અને મુસાફરી મુશ્કેલ હોઈ શકે છે. આ બીમારીનો અનુભવ કરતી મહિલા, તેના જીવનસાથી અને પરિવાર માટે આ બીમારી ભયાનક હોઈ શકે છે. વધુ માહિતી માટે નીચેની સંબંધિત લિંક્સ જુઓ.

પ્રસૂતિ પછી માનસિક ઉદાસીનતા અને ચિંતા

લગભગ સાતમાંથી એક માતા-પિતા તેમની ભાવનાત્મક સુખાકારી સાથે સંઘર્ષ કરશે અને બાળકના જન્મ પછીના પ્રથમ વર્ષમાં પ્રસૂતિ પછી માનસિક ઉદાસીનતા અને ચિંતા શરુ થઇ શકે છે. તે તમારા બાળકના જન્મ પછી ખૂબ જ અચાનક શરૂ થઈ શકે છે અથવા તે ધીમે-ધીમે શરુ થઇ શકે છે. આ સમયે ભાવનાત્મક રીતે સંઘર્ષ કોઈને પણ થઈ શકે છે. તે તમારી ભૂલ નથી. તમે ચાલુ લક્ષણો અનુભવી શકો છો જેમ કે:

• ઓછું મૂડ, ઉદાસી અને અશાંતિ
• અસ્વસ્થતા, ચિંતા અને માનસિક ઉદાસીનતા
• અતિશય થાક, અશાંતિ અને ચીડિયાપણું અનુભવવું
• તમારા બાળક પ્રત્યે મુશ્કેલ અથવા અણધારી લાગણીઓ
• તમારું બાળક સારી રીતે ઊંઘે ત્યારે પણ ખરાબ ઊંઘ
• કોઈ પણ વસ્તુનો સામનો કરવામાં અથવા આનંદ કરવામાં અસમર્થ લાગણી
• વિચારો કે તમે પર્યાપ્ત સારા માતા-પિતા નથી
• તમારા બાળક વિશે ચિંતાજનક વિચારો
• નિરાશાની લાગણી
• મુશ્કેલ જન્મ સાથે શરતોમાં આવવા માટે સંઘર્ષ.

પ્રસૂતિ પછી તણાવ અથવા ચિંતા માટે કોઈ એક કારણ નથી. તે દુઃખદાયક જન્મ, માતા-પિતા બનવાના આઘાત અથવા અન્ય દબાણ (જેમ કે નાણાકીય સમસ્યાઓ)ને કારણે ઊભી થઈ શકે છે. જો તમે બે અઠવાડિયા કે તેથી વધુ સમયથી ઉપરોક્ત કોઈ પણ લક્ષણોનો અનુભવ કરી રહ્યાં હોવ, તો તમને જન્મ પછીની માનસિક ઉદાસીનતા અથવા ચિંતા થઈ શકે છે. શક્ય તેટલી વહેલી તકે તમારી દાયણ, આરોગ્ય તપાસનીશ અથવા GP પાસેથી મદદ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

એન્ટીડિપ્રેસન્ટ

તમારા GP તમને એન્ટીડિપ્રેસન્ટ દવાઓનો કોર્સ લખી શકે છે. આ બિન-વ્યસનકારક છે, જો કે તેની આડઅસર થઈ શકે છે, જેમ કે સુસ્તી, શુષ્ક મોં અથવા કબજિયાત. એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સ સામાન્ય રીતે સારી રીતે સહન કરવામાં આવે છે અને સારવારના પ્રથમ બે અઠવાડિયા પછી મોટાભાગની આડઅસરોમાં સુધારો થાય છે. દવા પોતે માનસિક ઉદાસીનતાનો ઉપચાર કરતી નથી, પરંતુ તે તમને વધુ અસરકારક રીતે સામનો કરવા અને અન્ય મદદનો લાભ લેવા સક્ષમ બનાવવા માટે તમારા મૂડને અસરકારક રીતે સ્થિર કરી શકે છે. મોટાભાગના એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સને કોઈ પણ અસર થવામાં થોડા અઠવાડિયા લાગે છે, તેથી જો તમને તરત જ સારું ન લાગે તો ખૂબ ઝડપથી હાર ન માની લેવી મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમે સ્તનપાન કરાવતા હોવ તો એ મહત્વનું છે કે તમે તમારા ડૉક્ટરને જાણ કરો જેથી યોગ્ય એન્ટીડિપ્રેસન્ટ પસંદ કરતી વખતે આને ધ્યાનમાં લઈ શકાય. “ચિલ્ડ્રન્સ એન્ડ ફેમિલી સેન્ટર્સ અને અન્ય હેલ્થકેર સેવાઓના પ્રોફેશનલ્સે ઘણી મદદ કરી, પરંતુ એકમાત્ર સૌથી મહત્ત્વની બાબત જે મને મળી તે અન્ય માતાઓને સ્થાનિક રીતે મળવાનું અને તેમની સાથે અને તેમના બાળકો સાથે સમય વિતાવાનો હતો. હું એકલી નહોતી અને અન્ય લોકો પણ મારા જેવા જ અનુભવતા હતા. એકબીજાના સાથ અને સહકારથી અમે સૌથી મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થયા.”

સહયોગીઓ, પરિવારજનો અને મિત્રો પ્રસૂતિ પછી માનસિક ઉદાસીનતા કેવી રીતે સહાયતા કરી શકે છે

જો તમને લાગતું હોય કે તમે જેને પ્રેમ કરો છો તે પ્રસૂતિ પછી માનસિક ઉદાસીનતાનો અનુભવ કરી શકે છે, તો જો તમને લાગે કે તમને તેની આવશ્યકતા છે તો તેના માટે અને તમારા માટે મદદ મેળવવી મહત્વપૂર્ણ છે. તમારો સમર્થન અમૂલ્ય છે અને તેણીને બનવામાં અને પછી સારી રહેવા માટે તમે ઘણી બધી વસ્તુઓ કરી શકો છો.

સહયોગી

તેણીને સાજા થવામાં અને સારી રીતે રહેવામાં સહાયતા કરવા માટે તમે કદાચ સૌથી મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિ છો. આશા છે કે જ્યારે તેણીને સારું લાગે છે ત્યારે તમને લાગશે કે આ મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થવાના અનુભવ માટે તમારો સંબંધ વધુ મજબૂત છે. ઉપરોક્ત સૂચનો નીચેના ઉપરાંત મદદરૂપ થઈ શકે છે:

• તેણીને ખાતરી આપો કે તે સ્વસ્થ થઈ જશે. જેમ-જેમ તેણી વધુ સારું અનુભવવા લાગે છે, તેણીને પોતાની પ્રગતિ વિશે જણાવવું, તેણીને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે મદદરૂપ થઈ શકે છે કે આ કાયમ માટે રહેશે નહીં અને તે જલ્દી સારું અનુભવશે.
• તેણીને તમારા પ્રેમ અને સાથની ખાતરી આપો, અને તમે તેના માટે ત્યાં છો. તેણી સંભવતઃ આ ક્ષણે સંવેદનશીલ અને અપ્રિય લાગણી અનુભવશે. જો તમને તમારી જાતને અભિવ્યક્ત કરવામાં મુશ્કેલી પડતી હોય તો તમે તેણીને એક નોંધ મૂકી શકો છો, તેણીને પથારીમાં ચાનો કપ લઈ શકો છો, તેણીને ટેક્સ્ટ સંદેશ મોકલી શકો છો અને તેણીને કેવી રીતે બતાવવી કે તમે કાળજી લો છો તેના વિવિધ વિચારો વિશે વિચારો.
• ખાતરી કરો કે તેણીને પૂરતો ખોરાક અને આરામ મળે છે. આ તમારા બંને માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
• તમે તેણીને પૂછી શકો છો કે શું તેણીને ખરેખર કંઈપણ ખાવાનું પસંદ કરશે, અને તે દુકાનોમાંથી ખરીદો, અથવા જો તમે કામ પર હોવ તો તેણીની માટે ગરમ કરવા તૈયાર ભોજન છોડી દો. જો તમે કરી શકો તો રાત્રિ ભોજન કરવાની ઑફર કરો.
• તેણીને સક્રિય રહેવા પ્રોત્સાહિત કરો. પરિવારમાં બધા એકસાથે ફરવા જઈ શકે છે, અને વધુ સ્વાસ્થ્યપ્રદ ખાવું જેવા નાના ફેરફારો કરવા પર ધ્યાન આપી શકે છે.
• તેણીની સુખાકારીમાં તમે જે સુધારાઓ કરો છો તે દર્શાવો. આ તેણીને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરશે અને તેણીના જીવનમાં હકારાત્મક ફેરફારો કરવાનું ચાલુ રાખવાની આશા રાખશે.
• તેણીને મસાજ માટે ઑફર કરો. તમારે નિષ્ણાત બનવાની જરૂર નથી, તમે તેને પીઠની મસાજ અથવા પગની મસાજ આપવાનું સૂચન કરી શકો છો.
• દંપતી તરીકે એક સાથે બહાર જાઓ. તમારા બાળક અથવા બાળકો વિના સાથે બહાર જવાની વ્યવસ્થા કરવાનો પ્રયત્ન કરો. જ્યાં સુધી તેણીને સારું ન લાગે ત્યાં સુધી તેણી આ કરવા માંગતી નથી તેથી તેણી તૈયાર થાય ત્યાં સુધી રાહ જોવી શ્રેષ્ઠ છે.
• જો તમને કોઈ પણ સમયે તેમની જરૂર હોય તો મદદ મેળવો. તમારી સમસ્યાઓ તમારી પાસે ન રાખો. નીચે સંબંધિત લિંક્સ જુઓ.

તમારું ધ્યાન રાખો. તમારા પોતાના સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારી વિશે વિચારવું મહત્વપૂર્ણ છે અને કેટલાક સૂચનો તમારા માટે પણ ઉપયોગી થઈ શકે છે: “મારી પત્નીને બાળક થયો તે પહેલાં તે ઠીક હતી, પરંતુ જ્યારે બાળક થોડા અઠવાડિયાનું થયું ત્યારે તે બદલાઈ ગઈ. તે કાં તો મારા પર બૂમબરાડા કરતી હતી અથવા હંમેશા રડતી હતી અને ઘર અવ્યવસ્થિત હતું. બધી વસ્તુ માટે હું જવાબદાર હતો. જ્યાં સુધી અમારા GP એ મને સમજાવવા માટે બોલાવ્યો ન હતો કે મારી પત્ની જન્મ પછીના માનસિક ઉદાસીનતાથી પીડાઈ રહી છે ત્યારે મને સમજાયું કે તેના મૂડનું કારણ છે. જન્મ પછીના માનસિક ઉદાસીનતાથી અને હું કેવી રીતે મદદ કરી શકું તે વિશે વાંચ્યું. મને ખબર પડી કે ઘરથી દૂર રહેવાથી પરિસ્થિતિ વધી રહી છે અને મારી પત્નીને વધુ સહાયતાની આવશ્યકતા હોય છે.”

મિત્રો અને સંબંધીઓ

• સંવેદનશીલતાપૂર્વક તેણીને પૂછો કે તેણીને કેવું લાગે છે. તેણીને કદાચ સારી રીતે અનુભવવામાં મદદ કરવા માટે તમે શું કરી શકો છો તેનો સારો ખ્યાલ હશે.
• તેણીને તે વાત કરવા વિશે પ્રોત્સાહિત કરો કે તેણી કેવું અનુભવી રહી છે અને મદદ કરવા માટે પૂછો. તમે સૂચવી શકો છો કે તેણી તેણીની મિડવાઇફ, આરોગ્ય તપાસનીશ અથવા GPનો સંપર્ક કરે અથવા તેણીને જે લાગે તે જોવાની વ્યવસ્થા કરો કે તેણી વિશ્વાસ કરી શકે છે. તમે તેણીની સાથે જવાની ઓફર કરી શકો છો અથવા તેણીને ઘરે જોવાની વ્યવસ્થા કરી શકો છો.
• સલાહ આપો કે તેણી સપોર્ટ જૂથમાં જોડાય. સમાન પરિસ્થિતિમાં અન્ય લોકો સાથે વાત કરવી જેઓ જાણે છે કે તેણી શું પસાર કરી રહી છે તે રાહત બની શકે છે. આ તે કંઈક ન હોઈ શકે જે તે શરૂઆતમાં કરવા માંગે છે પરંતુ જેમ જેમ વસ્તુઓ સુધરશે તેમ તે જવા માંગશે.
• બાળનાં દેખભાળમાં મદદ કરવાની ઑફર કરો, જેથી તેણીને પોતાના માટે સમય મળે.
• ઉદાહરણ તરીકે, તેને આરામ કરવા અને તમારા બાળકને જાણવા માટે સમય આપવા માટે સફાઈ, ધોવા, ઈસ્ત્રી અથવા રસોઈમાં વ્યવહારુ સહાયતા આપો.
• ધૈર્ય રાખો, માનસિક ઉદાસીનતામાંથી સાજા થવું એ ક્રમિક પ્રક્રિયા છે. આખા મહિનાઓમાં, તેણીને ફરીથી સારું લાગે છે, તેણીને કદાચ હજુ પણ તમારી મદદ અને સમર્થનની જરૂર પડશે.
• તેણીને તેની સાચી લાગણીઓ વ્યક્ત કરવા દો. તમે કરી શકો તેટલા સહાનુભૂતિ રાખો અને તેણીની શંકાઓ અને ભયને ગંભીરતાથી લો.
• માનસિક ઉદાસીનતા વિશે જાણો, વધુ માહિતી માટે નીચે જુઓ.

બેબી બ્લૂઝ(ઉદાસી અથવા મૂડની લાગણી)

પ્રથમ અઠવાડિયા દરમિયાન, મોટાભાગની મહિલાઓ લાગણીઓમાં ટૂંકી આવરદાવાળું પરિવર્તન અનુભવે છે જે સામાન્ય રીતે બેબી બ્લૂઝ તરીકે ઓળખાય છે. આ આંસુ અને ભરાઈ જવાની લાગણીનો ટૂંકો સમય છે, જે ઘણીવાર થાક, જીવન પરિવર્તન અને હોર્મોન્સના સંયોજનને કારણે થાય છે. આ ખૂબ જ સામાન્ય છે અને માત્ર થોડા દિવસો જ ચાલશે. લક્ષણોમાં સામેલ છે:

• લાગણીશીલ અને અતાર્કિક લાગણી
• મોટે ભાગે નાની વાતો પર રડવું અથવા મોટે ભાગે કંઈ પણ માટે
• ચીડિયાપણું અનુભવવું
• ઉદાસી અથવા બેચેન અનુભવો
• શારીરિક રીતે થાકેલા અને ભરાઈ ગયાની લાગણી.

આ સમય દરમિયાન તમારા પરિવાર, મિત્રો અને દાયણની સહાયતા મેળવવો અને શક્ય તેટલો આરામ કરવાનો પ્રયત્ન કરવો મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમે સતત નીચું અનુભવો છો, અથવા ખરાબ લાગણીઓ અને વિચારો વધુ ખરાબ થાય છે, તો તમારા આરોગ્ય મુલાકાતી અથવા તમારા GP સાથે વાત કરો.