જો મારું બાળક સમય પહેલા જન્મે તો શું થશે?

34 અઠવાડિયા પહેલા જન્મેલા બાળકોને શ્વાસ લેવામાં, સ્તનપાન કરાવવા અને ગરમ રાખવા માટે વધારાની મદદની આવશ્યકતા હોય છે અને તેથી તેમના દેખભાળ માટે નવજાત યૂનિટમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે. આ દેખભાળ અત્યંત કુશળ નવજાત ટીમ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવે છે. તમારા બાળકને ઇન્ક્યુબેટરમાં રહેવાની જરૂર પડી શકે છે, જો કે એકવાર તે સ્થિર થઈ જાય પછી તમારે તેને પકડી રાખવા અને સ્પર્શ સંપર્કમાં રહેવા માટે સક્ષમ થવું જોઈએ. જન્મ પછી એક મિનિટ સુધી નાળને ક્લેમ્પ કરવામાં વિલંબની ભલામણ મોટા ભાગના અકાળ બાળકો માટે કરવામાં આવે છે, સિવાય કે બાળકને બેબી ડૉક્ટર (બાળરોગ ચિકિત્સક) ની દેખરેખ માટે તાત્કાલિક જરૂર હોય. ત્યાં અન્ય કારણો છે જેનો અર્થ થઈ શકે છે કે વિલંબિત કોર્ડ ક્લેમ્પિંગ શક્ય નથી. આ છે:

• તમારી પાસે મોનોકોરિઓનિક જોડિયા બાળક છે (સમાન જોડિયા જે પ્લેસેન્ટા(ગર્ભમાં રહેલા બચ્ચાની રક્ષા માટેનું આચ્છાદન) શેર કરે છે)
• રજ્જુમાં ઇજા, જેમ કે ખેંચાયેલ રજ્જુ
• તમને ઉચ્ચ વાયરલ લોડ સાથે HIV છે
• બાળક શ્વાસ લેતું નથી અથવા તેના ધબકારા ખૂબ ઓછા છે
• તમારે પુનર્જીવિત કરવાની આવશ્યકતા છે.

સમયથી પહેલાં જન્મેલા બાળકો માટે કોલોસ્ટ્રમ અને માતાનું દૂધ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. મોટાભાગની હોસ્પિટલો તમને તમારા સ્તનોમાંથી કોલોસ્ટ્રમ કાઢવા માટે પ્રોત્સાહિત કરશે, અથવા તો હાથ વડે અથવા પંપ વડે, જેથી જન્મના પ્રથમ છ કલાકમાં તમારા અકાળ બાળકને આ આપી શકાય.જો તમારું બાળક પોતાને સ્તનપાન કરાવવા માટે ખૂબ નાનું હોય તો તમે તમારું સ્તનના દૂધ કાઢી શકો છો અને તે તમારા બાળકને ટ્યુબ દ્વારા આપવામાં આવશે. નવજાત ટીમ તમારું દૂધ કાઢવામાં તમને મદદ કરશે. એકવાર તમારું બાળક/બાળકો જાતે શ્વાસ લઈ શકે, સ્તન અથવા બોટલ દ્વારા દૂધ લઈ શકે અને વજન વધી જાય, તમે તેમને ઘરે લઈ જઈ શકશો. જો તમારું બાળક અત્યંત સમયથી પહેલાં જન્મ્યું હોય તો આમાં ઘણીવાર ઘણા અઠવાડિયા લાગી શકે છે. જ્યારે તમે અને તમારું બાળક પ્રસૂતિ યૂનિટમાં રહેશો ત્યારે તમને પ્રસૂતિ ટીમ દ્વારા સહાયતા કરવામાં આવશે. એવી ઘણી સંસ્થાઓ પણ છે જે સમયથી પહેલાં જન્મેલા બાળકોના માતા-પિતાને સહાયતા પૂરી પાડે છે.

જો મને સમયથી પહેલાં પ્રસુતિ પીડા થાય તો શું થશે?

જો તમને લાગતું હોય કે તમારામાં સમયથી પ્રસૂતિના લક્ષણો દેખાય રહ્યું તો તમારે શક્ય તેટલી વહેલી તકે તમારા નજીકના પ્રસૂતિ યૂનિટનો સંપર્ક કરવો જોઈએ. તમને કોઈ દાયણ અથવા ડૉક્ટર દ્વારા તપાસ કરવામાં આવશે જે તમને તમારા સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય વિશે, તમને જે લક્ષણો છે, જેમાં કોઈ દુખાવો અથવા રક્તસ્રાવનો સમાવેશ થાય છે અને જો તમને લાગે કે તમારું પાણી તૂટી ગયું છે તો તે વિશે પ્રશ્નો પૂછશે. તમારા મૂલ્યાંકનમાં સામેલ હશે:

• તમારું તાપમાન, નાડી, બ્લડ પ્રેશર અને પેશાબની તપાસ કરવી
• કોઈ પણ સંકોચન અથવા દુખાવો માટે તમારા પેટની તપાસ કરવી
• બાળકના હૃદયના ધબકારા તપાસવા, જો બાળક 26 અઠવાડિયાથી ઓછું હોય તો હેન્ડહેલ્ડ ડિવાઈસ વડે સાંભળીને અથવા ઇલેક્ટ્રોનિક મોનિટરનો ઉપયોગ કરીને
• ચેપના લક્ષણો તપાસવા માટે લોહીના નમૂના લેવા
• તમારા બાળકની સુખાકારી અને સ્થિતિ તપાસવા માટે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કૅન કરવું
• સર્વિક્સ(ગર્ભાશયની નળી) ખુલી રહ્યું છે (વિસ્તરે છે) અને કોઈ પણ પ્રવાહીની છે કે કેમ તે શોધવા માટે સ્પેક્યુલમ (યોનિ) તપાસ કરવી. આ અસ્વસ્થતા અનુભવી શકે છે પરંતુ તે ઝડપથી થાય છે
• ખાસ સ્વેબ ટેસ્ટનો ઉપયોગ કરીને જે સમયથી પહેલાં પ્રસૂતિમાં જવાના જોખમની આગાહી કરી શકે છે.

જો સમયથી પહેલાં પ્રસુતિની કોઈ શંકા નથી, તો તમારા ટેસ્ટ નેગેટિવ આવ્યા છે અને તમે અને તમારું બાળક સ્વસ્થ છો, તો તમને ઘરેથી રજા આપવામાં આવશે. જો તમારા કેટલાક અથવા તમામ ટેસ્ટ સૂચવે છે કે તમને સમયથી પહેલાં પ્રસુતિ પીડા અને જન્મનું જોખમ હોઈ શકે છે, તો તમને હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાની સલાહ આપવામાં આવશે. તમને નીચેની કેટલીક અથવા બધી ઑફર કરવામાં આવી શકે છે:

• તમારા બાળકના ફેફસાના વિકાસમાં મદદ કરવા અને બાળકનો જન્મ થાય ત્યારે શ્વસન સંબંધી સમસ્યાઓનું જોખમ ઘટાડવા માટે સામાન્ય રીતે 24-48 કલાકના અંતરે બે કોર્ટીકોસ્ટેરોઈડ ઈન્જેક્શનનો કોર્સ
• જો તમારું પાણી તૂટી ગયું હોય અથવા જો તમે સક્રિય પ્રસૂતિમાં હોવ તો, ચેપનું જોખમ ઘટાડવા માટે એન્ટિબાયોટિક્સનો કોર્સ
• કોર્ટીકોસ્ટેરોઈડ્સના 2 ડોઝને સંચાલિત કરવા માટે પૂરતો સમય આપવા માટે, જો તમારું પાણી તૂટી ગયું ન હોય તો, પ્રસવને રોકવા અથવા ધીમું કરવાનો પ્રયાસ કરવા માટે દવા (પેચ અથવા ગોળીઓ દ્વારા).
• મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ, ડ્રિપ દ્વારા સંચાલિત દવા. જો તમે ગર્ભાવસ્થાના 23+6 અને 32 અઠવાડિયાની વચ્ચે હોવ અને આગામી 24 કલાકમાં જન્મ આપવાની શક્યતા હોય તો આને ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે. આ સારવાર બાળકના મગજને રક્ષણ પૂરું પાડે છે (ન્યુરોપ્રોટેક્શન), તમારા બાળક માટે, ખાસ કરીને સેરેબ્રલ પાલ્સી માટે જટિલતાઓની શક્યતા ઘટાડે છે. જો તમને અથવા તમારા બાળકને ઈમરજન્સી ડિલિવરીની જરૂર હોય તો, દવા આપવા માટે ડિલિવરીમાં વિલંબ થશે નહીં.

નિયોનેટલ (નવજાત)ટીમ (બાળકના ડૉકટરો) જો સમય પહેલા જન્મે તો તમારા બાળકની સંભાળ યોજના વિશે તમને જાણ કરશે.તમને અને તમારા જીવનસાથીને નિયોનેટલ યૂનિટની મુલાકાત લેવાની તક આપવામાં આવી શકે છે. જો તમે અત્યંત અધૂરા મહિનમાં હોવ, તો તમારે એવી હોસ્પિટલમાં ટ્રાન્સફર કરવાની જરૂર પડી શકે છે જે તમારા બાળકની દેખભાળ માટે વધુ સારી રીતે સજ્જ હોય. સમયથી પહેલાં પ્રસુતિ પીડા પુષ્ટિ કરવાનો અર્થ એ નથી કે તમારે તમારા બાળકને સિઝેરિયન દ્વારા જન્મ આપવાની જરૂર પડશે. સિઝેરિયન જન્મ વિરુદ્ધ યોનિમાર્ગ જન્મના જોખમો અને ફાયદાઓ વિશે તમારી સાથે ચર્ચા કરવામાં આવશે. ધ્યાનમાં લેવાના પરિબળોમાં બાળકની ગર્ભાવસ્થાની ઉંમર, તે કેટલું સારું છે, તમારા ગર્ભાશયમાં તેની સ્થિતિ અને જો તમારો અગાઉનો જન્મ થયો હોય અથવા તમારા ગર્ભમાં સિઝેરિયન થઈ હોય તો તેનો સમાવેશ થાય છે.

મુદત પહેલાંનાં જન્મના કારણો

ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન (માતા અથવા બાળકને અસર કરતી) ગૂંચવણો ઊભી થઈ શકે છે તેના કારણે, પ્રીટર્મ લેબરના પરિણામે અથવા બાળકનાં વહેલા જન્મની ભલામણ કરવામાં આવી હોવાને કારણે બાળક મુદત પહેલાં જન્મી શકે છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, તે સ્પષ્ટ નથી હોતું કે શા માટે પ્રસૂતિની પીડા વહેલી શરૂ થાય છે, જો કે પ્રિટરમ લેબરનું જોખમ વધારવા માટે જાણીતા પરિબળોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે;

• પટલનું અપરિપક્વ ભંગાણ (તમારી પાણીની કોથળીનું વહેલું તૂટવું)
• કેટલાક ચેપ, જેમ કે પેશાબની નળીનો ચેપ, અથવા ગર્ભને આવરી લેતી પટલની સોજો જે બાળકનું રક્ષણ કરતું પટલ અને એમ્નિઅટિક પ્રવાહીને અસર કરે છે
• બહુવિધ ગર્ભાવસ્થા (સરેરાશ જોડિયા ગર્ભાવસ્થાની લંબાઈ 37 અઠવાડિયા હોય છે, અને સરેરાશ ત્રિપુટી ગર્ભાવસ્થા 33 અઠવાડિયાની હોય છે)
• અગાઉની મુદત પહેલાંની ડિલિવરી (પ્રસૂતિ)
• પ્લેસેન્ટા કે જે ‘નીચાણવાળા’ હોય (એટલે કે તે સર્વિક્સ (યોનિમાર્ગની નળી)ને આંશિક રીતે અથવા સંપૂર્ણપણે આવરી લે છે) અથવા પ્લેસેન્ટલ એબ્રેશન (એટલે કે પ્લેસેન્ટા (નાળ) ગર્ભાશયની દિવાલથી અલગ થવાનું શરૂ કરે છે)
• માતાની તબીબી સ્થિતિઓ જેવી કે ડાયાબિટીસ અથવા બળતરા સાથે સંકળાયેલ (દા.ત. ક્રોહન રોગ)
• ધૂમ્રપાન કરવું, દારૂ પીવો અથવા ગેરકાયદેસર નશીલા પદાર્થોનો ઉપયોગ કરવો
• લો બોડી માસ ઇન્ડેક્સ (એવું વજન કે જે તમારી ઊંચાઈ માટે ઓછું માનવામાં આવે છે)
• અસામાન્ય સર્વાઇકલ કોષોને દૂર કરવા માટે બાયોપ્સી અથવા LLETZ સારવાર
• સબફર્ટિલિટી સારવાર હેઠળ હોવું
• નબળા (ટૂંકા) સર્વિક્સ ((યોનિમાર્ગનું નળી) હોવું જે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ખુલી શકે છે
• પોલિહાઇડ્રેમનીઓસ (અતિશય એમ્નિઅટિક પ્રવાહી)
• ગર્ભાવસ્થાના ઇન્ટ્રાહેપેટિક કોલેસ્ટેસિસ (તમારા યકૃત (લીવર)ને અસર કરતી ગર્ભાવસ્થાની સ્થિતિ)
• ગર્ભાશયના આકારની અસાધારણતા
• અગાઉના અંતમાં કસુવાવડ (14 અઠવાડિયા પછી) અથવા આ ગર્ભાવસ્થામાં 14 અઠવાડિયા પછી યોનિમાર્ગમાં રક્તસ્રાવ થવો
• અગાઉ સર્વિક્સ (યોનિમાર્ગનાં નળી)ના સંપૂર્ણ વિસ્તરણ સમયે સિઝેરિયન (શસ્ત્રક્રિયા) દ્વારા બાળકને જન્મ આપ્યો હતો.

કેટલીકવાર, તમારી ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન તમને ગૂંચવણો ઊભી થઈ શકે છે અને તમારા હેલ્થકેર પ્રોફેશનલ (સ્વાસ્થ્યની કાળજી રાખનાર વ્યાવસાયિક) પ્રિટરમ ડિલિવરી (મુદત પહેલાં પ્રસૂતિ)ની ભલામણ કરી શકે છે. પ્રિટરમ ડિલિવરી (મુદત પહેલાં પ્રસૂતિ)ની જરૂર પડી શકે તેવી પરિસ્થિતિઓના ઉદાહરણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• મધ્યમથી ગંભીર પ્રી-એક્લેમ્પસિયા (ગર્ભાવસ્થાની સ્થિતિ જે હાઈ બ્લડ પ્રેશર (ઉચ્ચ રક્ત દબાવ)નું કારણ બને છે જે તમારા કેટલાક આંતરિક અવયવોને પણ અસર કરી શકે છે)
• ખરાબ રીતે નિયંત્રિત ડાયાબિટીસ
• ઇન્ટ્રાઉટેરિન વૃદ્ધિ પ્રતિબંધ (જ્યારે તમારા બાળકની વૃદ્ધિ ધીમી પડે છે અથવા અટકે છે)
• જો તમારી પાણીની કોથળી વહેલી તૂટે છે અને તમને ચેપ લાગી રહ્યો છે
• ગર્ભાવસ્થાની અન્ય તબીબી ગૂંચવણો.

જે મહિલાઓને આપેલ મુદત પહેલાં પ્રસૂતિની પીડા શરૂ થવાનું જોખમ માનવામાં આવે છે તેઓને શક્ય હોય ત્યાં સુધી સગર્ભાવસ્થા જાળવી રાખવા માટે સારવાર આપવામાં આવી શકે છે.

શું આપેલ મુદત પહેલાં પ્રસૂતિની પીડા અને જન્મ અટકાવી શકાય છે?

કેટલીકવાર પ્રીટર્મ લેબર (આપેલ મુદત પહેલાં પ્રસૂતિ)ની આગાહી કરી શકાય છે, ખાસ કરીને જો આપેલ મુદત પહેલાં બાળકનાં જન્મનો ઇતિહાસ હોય અથવા નિયમિત સ્કેન એપોઇન્ટમેન્ટ દરમિયાન તમારું સર્વિક્સ ટૂંકું હોવાનું જણાયું હોય અથવા તમારા સર્વિક્સની અગાઉની સર્જરીને કારણે તમને મુદત પહેલાંનાં જન્મની ક્લિનિકમાં જોવામાં આવે. જો તમારી સર્વિક્સ ટૂંકી હોવાનું જણાય છે, તો તમારા વહેલા જન્મના જોખમને ઘટાડવા માટે તમને વિશેષ દવા અથવા સર્વાઇકલ ટાંકા ઓફર કરવામાં આવી શકે છે.

આપેલ મુદત પહેલાં પ્રસૂતિની પીડા અને બાળકનો જન્મ

જે બાળકનો જન્મ 37 અઠવાડિયાના ગર્ભાવસ્થા પહેલા થાય છે તેને ‘પ્રિમેચ્યોર’ અથવા ‘પ્રીટર્મ’ ગણવામાં આવે છે. પ્રિમેચ્યોરિટીની વિવિધ શ્રેણીઓ છે:

• અત્યંત મુદત પહેલાં (28 અઠવાડિયાથી ઓછા)
• ખૂબ મુદત પહેલાં (28 અને 32 અઠવાડિયા વચ્ચે)
• મધ્યમથી અંતમાં મુદત પહેલાં (32 અને 37 અઠવાડિયાની વચ્ચે).

યુકેમાં, દર 100 બાળકોમાંથી આશરે આઠ એક બાળક સમય પહેલા જન્મશે. 22 અને 28 અઠવાડિયાની ગર્ભાવસ્થા વચ્ચે જન્મેલા 100 બાળકોમાંથી એક કરતાં ઓછા બાળકો સાથે અત્યંત મુદત પહેલાં જન્મ ઓછો સામાન્ય છે. મુદત પહેલાંનો જન્મ જોખમો વહન કરે છે કારણ કે જે બાળકો ખૂબ જલદી જન્મે છે તેઓ સંપૂર્ણ રીતે વિકસિત થઈ શકતા નથી, અને ગર્ભાશયની બહારના જીવન માટે નિષ્ણાતની મદદની જરૂર હોય છે. અધૂરા મહિને જન્મેલા બાળકોને શીખવાની અક્ષમતા અને દ્રશ્ય અને સાંભળવાની ક્ષતિ સહિત લાંબા ગાળાની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જોખમ રહેલું છે.

તમારી દાયણને અથવા પ્રસૂતિ યુનિટને કૉલ કરો જો તમે 37 અઠવાડિયા કરતાં ઓછી ગર્ભવતી હોવ અને તમને આમાંથી કંઈ હોય તો:

• નિયમિત સમયગાળામાં દુખાવો અથવા સંકોચન
• સતત પેટમાં દુખાવો
• “શો” – મ્યુકસ પ્લગ જે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સર્વિક્સ (યોનિમાર્ગની નળી)ની અંદર હોય છે. આ સ્પષ્ટ અથવા લોહીના ડાઘવાળા હોઈ શકે છે
• યોનિમાંથી તાજો લાલ રક્તસ્ત્રાવ દાયણને બતાવવા માટે તેનો ફોટોગ્રાફ લો)
• તમારાં યોનિમાર્ગમાંથી પ્રવાહીનો ઉછાળો અથવા પ્રવાહ – આ તમારરી પાણીની કોથળી ફાટવાથી થઈ શકે છે (તમારી મિડવાઇફ (દાયણ)ને બતાવવા માટે તમારા અન્ડરવેરની અંદર સેનિટરી ટુવાલ (પેડ) મૂકો)
• પીઠનો દુખાવો જે તમારા માટે સામાન્ય નથી, અથવા યોનિ અથવા ગુદામાર્ગમાં દબાણ.

મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં મુદત પહેલાંનાં જન્મમાં સંકોચન અને પ્રસૂતિની પીડા સ્વયંભૂ શરૂ થાય છે. કેટલીકવાર મુદત પહેલાં જન્મ થાય છે જ્યારે તમારા સ્વાસ્થ્ય અથવા તમારા બાળકના સ્વાસ્થ્ય વિશેની ચિંતાઓને કારણે પ્રસૂતિશાસ્ત્રીઓ અથવા ગર્ભની દવાના નિષ્ણાતો દરમિયાનગીરી કરે છે. તમને શ્રેષ્ઠ શરૂઆતથી મુદત પહેલાંનાં જન્મ વિશેની વિડિઓઝની આ શ્રેણી મદદરૂપ લાગી શકે છે: